Stawki minimalne adwokatów

Prawodawca nie ma oczywiście pełnej swobody w ustalaniu wysokości stawek. Należy dążyć do tego, aby pozostawały one w rozsądnej proporcji do rodzaju spraw, ale nie wyklucza to wskazania i innych kryteriów w upoważnieniu do wydania rozporządzenia, którymi winien kierować się Minister Sprawiedliwości. Uzasadnione wydaje się też pozostawienie sądom pewnej swobody oceny w zakresie ustalania kosztów, gdyż bez względu na rodzaj spraw, wkład pracy pełnomocnika, ze względu na przebieg postępowania, może być różny.

Przy ocenie konstytucyjności zakwestionowanego przepisu, nie można też tracić z pola widzenia funkcji, jaką spełniają stawki minimalne w realizacji prawa do sądu. Wysokość tych stawek rzutuje na koszty procesu podlegające zwrotowi. W wyroku o sygn. P 1/01, Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że wysokość opłat za czynności profesjonalnych przedstawicieli prawnych, które mają być brane pod uwagę przy zasądzaniu kosztów procesu przez sądy, jest na tyle istotna dla sytuacji obywatela, że ustawa nie może blankietowo odsyłać ich regulowania do rozporządzenia. Ustawodawca w swoim upoważnieniu powinien wyznaczać sposób i kierunek uregulowania wysokości opłat za czynności adwokatów i radców prawnych. Zmienione po wyroku Trybunału Konstytucyjnego przepisy, stanowiące upoważnienie do wydania rozporządzenia, zawierają pewne wytyczne, jednak Trybunał Konstytucyjny nie wypowiada się w niniejszym postępowaniu, czy są one wystarczające.

Niewątpliwie konieczne jest - jak to podniósł Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 30 marca 2004 r. - zarówno przy stanowieniu zasad ponoszenia kosztów procesu, jak i przy określaniu ich poziomu, wyważenie wielu sprzecznych interesów różnych podmiotów, a także udzielenie ochrony interesowi publicznemu (sygn. SK 14/03, OTK ZU nr 3/A/2004, poz. 23). Koszty procesu są istotnym czynnikiem decydującym o dostępności jednostki do sądu. Z uwagi na to, obowiązkiem prawodawcy jest wyważenie interesu stron procesu i pełnomocników procesowych stron w taki sposób, by koszty zastępstwa prawnego nie były nadmierne, a tym samym nie uniemożliwiały stronom dochodzenia przed sądem ich praw, w tym również przy korzystaniu z pomocy prawnej świadczonej profesjonalnie.

Wyrok TK z dnia 29 sierpnia 2006 r., SK 23/05, OTK-A 2006/8/94, Dz.U.2006/157/1120

Standard: 466 (pełna treść orzeczenia)