Wyjaśnienia, oświadczenia, wnioski stron (art. 453 § 2 k.p.k.)

Oczywiście, strona postępowania może, już po wniesieniu apelacji (a także po upływie terminu do wniesienia tego środka) przedstawiać na piśmie albo ustnie do protokołu poszerzoną argumentację w odniesieniu do zarzutów i uzasadnienia środka odwoławczego (art. 453 § 2 k.p.k.). Uprawnienie to jednak nie zwalnia stron z dotrzymania obowiązków, o jakich mowa w art. 427 § 1 i 2 k.p.k. i nie stanowi sposobu konwalidowania wadliwie sporządzonego i wniesionego środka odwoławczego.

„Granice rozpoznania apelacji określają przepisy art. 433 § 1 i 2 k.p.k., a obowiązki sądu odwoławczego odnośnie do zawartości uzasadnienia art. 457 § 3 k.p.k. W przepisach tych mowa o „środku odwoławczym” oraz o „apelacji”, a więc o pismach procesowych wniesionych z zachowaniem terminów przewidzianych w art. 445 k.p.k. W przypadku środków odwoławczych wnoszonych „na korzyść” nie istnieją wprawdzie tak rygorystyczne ograniczenia, jak przy takich środkach o kierunku „na niekorzyść” (art. 434 § 1 k.p.k.), ale nie oznacza to, że obowiązkiem sądu drugiej instancji jest odnoszenie się do każdego kolejnego pisma obrońcy bądź oskarżonego wnoszonego pod pozorem „uzupełnienia apelacji”, którą to instytucję ustawodawca wyraźnie ograniczył do sytuacji wskazanej w art. 445 § 2 k.p.k.

Rzecz jasna, oskarżony może poza terminami wskazanymi w art. 445 k.p.k. składać „wyjaśnienia, oświadczenia i wnioski”, co następuje w trybie art. 453 § 2 k.p.k., ale nie rodzi takich konsekwencji jak „wnioski i zarzuty” zawarte w skutecznie wniesionych apelacjach.

Dopiero wykazanie w kasacji, że w kolejnych pismach zawarte były tak istotne dla rozstrzygnięcia sprawy argumenty (np. w powiązaniu np. z treścią art. 440 k.p.k.), że sąd odwoławczy powinien był je uwzględnić, a ich pominięcie miało istotny wpływ na treść wydanego wyroku, mogłoby stanowić rzeczywisty zarzut kasacyjny” (zob. np. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 6 lutego 2014 r. III KK 3/14, a także np. wyrok SN z dnia 2 grudnia 2008 r., II KK 70/08)

Postanowienie SN z dnia 3 stycznia 2019 r., III KK 208/18

Standard: 27225 (pełna treść orzeczenia)

Korzystanie przez oskarżonego z uprawnień przewidzianych w art. 453 § 2 kpk jest wykonywaniem gwarantowanego mu konstytucyjnie prawa do obrony we wszystkich stadiach postępowania (art. 42 ust. 2 Konstytucji RP i art. 9 kpk).

Nie można wykluczyć, że podjęcie przez oskarżonego obrony na rozprawie odwoławczej wpłynęłoby na kształt prawomocnego rozstrzygnięcia. Uprawnione jest zatem przyjęcie, że uchybienie przepisom postępowania, ograniczające realnie prawo oskarżonego do obrony w instancji odwoławczej, mogło wywrzeć istotny wpływ na treść zaskarżonego wyroku. 

Wyrok SN z dnia 1 grudnia 2000 r., V KKN 373/98

Standard: 29381 (pełna treść orzeczenia)