Kontrmanifestacja w kontekście „przeszkadzania” w rozumieniu art. 52 § 2 pkt 1 k.w.

Obwiniony znajdował się w grupie około dziesięciu osób, która zajmowała pozycję siedzącą na chodniku i części jezdni na wysokości kościoła […] trzymając się przy tym za ręce. Nawet gdyby nie zostali usunięcie z tego miejsca, to uczestnicy przemarszu („zgromadzenia mającego na celu oddanie hołdu ofiarom katastrofy smoleńskiej”) mogliby ominąć tę niewielka grupę pozostałą, wolną częścią jezdni ul. […]. Z relacji obwinionego wynikało, że jego obecność w tym miejscu wiązała się ze sprzeciwem obywatelskim odnośnie do prowadzonych ekshumacji ofiar katastrofy smoleńskiej i proponowanych zmian w prawie zgromadzeń. Protest, w którym brał udział obwiniony miał charakter pokojowy, a jego uczestnicy nie zachowywali się agresywnie. Wykrzykiwane były hasła „wolność zgromadzeń”, „zatrzymajcie ekshumacje”.

Należy więc uznać, że obwiniony realizował gwarantowane konstytucyjnie i konwencyjnie prawo do wyrażania (w pokojowy sposób, bez żadnej agresji) swojego stanowiska w debacie publicznej, tak więc jego zachowanie nie może być uznane za „przeszkadzanie” (lub jak to ujęto w zarzucie: „usiłowanie przeszkodzenia”) w przebiegu niezakazanego zgromadzenia publicznego. Tym samym jego zachowanie nie realizowało znamion wykroczenia z art. 52 § 2 pkt 1 k.w.

Sprawy dotyczące realizacji wolności i praw obywatelskich, choć na pierwszy rzut oka mogą wydawać się nieskomplikowane, w rzeczywistości wymagają nie tylko dogłębnego zbadania okoliczności zdarzenia będącego przedmiotem osądu, ale również wszechstronnej analizy zachowania sprawcy przez pryzmat znamion konkretnego typu czynu zabronionego. Są to bowiem kwestie szczególnie społecznie wrażliwe. Sąd Najwyższy podkreślał również, że nawet w sytuacji, gdy dochodzi do ustalenia, że zachowanie obwinionego można sprowadzić do zakłócania przebiegu legalnego zgromadzenia, aktualne pozostaje pytanie, czy takie działanie było czynem społecznie szkodliwym (w rozumieniu art. 1 § 1 k.w.) i czy nie podlega ochronie konstytucyjnej, jako forma wyrażania poglądów.

Dotychczas Sąd Najwyższy wypowiadał się w tym przedmiocie w sprawach, w których kasacje były wnoszone od wyroków nakazowych, toteż podkreślając konieczność dogłębnego przeanalizowania okoliczności sprawy, uwzględniał je, co prowadziło do uchylenia zaskarżonego wyroku i umorzenia postępowania z uwagi na przedawnienie karalności czynu (por. wyroki SN: z dnia 9 lutego 2021 r., II KK 432/20; z dnia 28 czerwca 2023 r., II KK 99/23; z dnia 7 grudnia 2023 r., II KK 563/23) lub przekazania sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji, gdy przedawnienie jeszcze nie nastąpiło (por. wyrok SN z dnia 15 marca 2022 r., II KK 90/22).

Wyrok SN z dnia 26 września 2024 r., II KK 489/23

Standard: 83362 (pełna treść orzeczenia)

Nawet gdyby przyjąć, że R. S. zakłócał swoimi okrzykami przebieg legalnego zgromadzenia, aktualne pozostaje pytanie, czy działanie to było czynem społecznie szkodliwym – w rozumieniu art. 1 § 1 k.w. i czy nie podlega ochronie konstytucyjnej, jako forma wyrażania poglądów. W ustaleniu powyższego pomocne byłoby przeprowadzenie postępowania dowodowego.

Sprawy dotyczące realizacji wolności i praw obywatelskich, choć na pierwszy rzut oka mogą wydawać się nieskomplikowane, w rzeczywistości wymagają nie tylko dogłębnego zbadania okoliczności zdarzenia będącego przedmiotem osądu, ale również wszechstronnej analizy zachowania sprawcy przez pryzmat znamion konkretnego typu czynu zabronionego. Są to bowiem kwestie szczególnie społecznie wrażliwe. Przedwczesne decydowanie o nich w postępowaniu w trybie nakazowym może doprowadzić do wydania orzeczenia wadliwego, nieuwzględniającego niuansów danej sytuacji, przesądzających o winie lub jej braku po stronie obwinionego.

Wyrok SN z dnia 7 grudnia 2023 r., II KK 563/23

Standard: 83368 (pełna treść orzeczenia)