Swobodna ocena zeznań pokrzywdzonego
Zasada swobodnej oceny dowodów w postępowaniu karnym (art. 7 k.p.k.)
Jeśli w sprawie zidentyfikowano konflikt czy daleko idącą niechęć pokrzywdzonej do oskarżonego, to kwestia uprzedniego fałszywego oskarżenia zdaje się być kluczowym elementem oceny relacji osób składających zeznania w sprawie.
W sprawie skazanie opiera się zasadniczo na osobowych źródłach dowodowych, od wiarygodności których zależy całościowy obraz sytuacji. Jeżeli zatem pojawia się w zeznaniach i oświadczeniu oskarżyciela wątek rzekomo fałszywego uprzedniego oskarżenia przez pokrzywdzoną innej osoby o popełnienie na jej szkodę przestępstwa seksualnego, koniecznej jest zweryfikowanie tego wątku.
Wyrok SN z dnia 8 grudnia 2022 r., V KK 336/21
Standard: 66854 (pełna treść orzeczenia)
„Sam fakt, że zeznania opisujące zaistnienie wskazanych zachowań zostały złożone przez osoby pokrzywdzone, które z tej racji mogą być zainteresowane wynikiem postępowania nie może sam przez się stanowić podstawy do poddawania tych zeznań w wątpliwość lub uznania ich za niewiarygodny dowód” (uchwała SN z 26.11.1976 r., VI KZP 11/75).
Wyrok SR dla m. st. Warszawy z dnia 05 marca 2015 r., IV K 122/14
Standard: 6465 (pełna treść orzeczenia)
Sam fakt, że osoba pokrzywdzona jest dość istotnie osobiście zainteresowana wynikiem procesu, nie deprecjonuje z góry wartości dowodowej takich zeznań. Zasada swobodnej oceny dowodów wymaga, aby wyłączyć przyjęte z góry założenia o niewiarygodności zeznań osoby pokrzywdzonej jako podmiotu zainteresowanego w określonym rozstrzygnięciu o przedmiocie procesu. Jest rzeczą zrozumiałą, iż zeznania takich świadków mogących relacjonować przebieg wydarzeń subiektywnie i emocjonalnie, należy poddać ostrożnej i wnikliwej analizie.
Również Sąd Najwyższy konsekwentnie zwracał uwagę na możliwość szczególnie silnego zapamiętania tych fragmentów zdarzenia, z którymi związane są silne napięcia emocjonalne np. nagłość napadu czy też brutalność sprawcy. Te okoliczności powodują, iż z jednej strony wypowiedzi pokrzywdzonych należy ocenić na tle innych dowodów, lecz niedopuszczalnym jest z drugiej strony odrzucenie ich ze względu nawet na ich częściową niezgodność z innymi dowodami.
W jednym z orzeczeń stwierdził Sąd Najwyższy - "Najwyraźniej pozostają w pamięci takie fragmenty zdarzenia, które wywołują w człowieku silne napięcie psychiczne, jak np. obawę przed ciężkim uszkodzeniem ciała lub utratą życia.
Należy to mieć na względzie przy ocenie dowodów, zwłaszcza z zeznań pokrzywdzonych, których stan emocjonalny na skutek popełnienia przestępstwa na ich osobie jest podniesiony do wysokiej temperatury. Nie można dyskwalifikować dowodu z zeznań świadka tylko z tego powodu, że nie zauważył on jakiegoś drobnego fragmentu zajścia, albo zapamiętał go inaczej, niż inni świadkowie, którzy mieli korzystniejsze warunki obserwacji oraz utrwalania w pamięci tych zdarzeń.
Wyrok SA w Krakowie z dnia 2 listopada 2004 r., II AKa 119/04
Standard: 27054
Wytoczenie powództwa cywilnego przez pokrzywdzonego o odszkodowanie przeciw oskarżonemu nie może stanowić przesłanki nadającej zeznaniom pokrzywdzonego znamię niewiarygodności; zeznanie pokrzywdzonego - niezależnie od tego, czy wniósł on powództwo cywilne o odszkodowanie, czy też go nie wniósł - podlega ocenie pod względem jego wartości dowodowej przy zastosowaniu zasad określonych w przepisie art. 4 § 1 k.p.k. [art. 7 k.p.k.].
Wyrok SN z dnia 22 czerwca 1971 r., V KRN 197/71
Standard: 41523 (pełna treść orzeczenia)