„Szczególne udręczenie" w rozumieniu art. 252 § 2 k.k.

Dla uznania, iż pozbawienie wolności wiązało się ze szczególnym udręczeniem pokrzywdzonego (art. 189 § 3 k.k., art. 252 § 2 k.k.) decydujące znaczenie ma ocena sposobu podjętego wobec określonej osoby, w konkretnych okolicznościach faktycznych działania, polegającego na zadaniu pokrzywdzonemu, wykraczających ponad miarę wynikającą z samego faktu pozbawienia wolności, dodatkowych cierpień fizycznych lub psychicznych. Innymi słowy, chodzi o takie warunki uwięzienia lub sposób traktowania pokrzywdzonego, które są dla niego źródłem dolegliwości znacznie większej od tej, jaka wynika z samego faktu pozbawienia wolności, czyli przekraczające miarę „zwykłego” pozbawienia wolności (zob. postanowienie SN z dnia 11 czerwca 2002 r., II KKN 258/00; wyrok SA w Krakowie z dnia 12 grudnia 2012 r., II AKa 220/12; wyrok SA w Krakowie z dnia 31 marca 2015 r., II AKa 73/14; wyrok SA w Gdańsku z dnia 5 listopada 2015 r., II AKa 344/15).

Szczególne udręczenie może być wynikiem nie tylko warunków, w jakich przebywa osoba pozbawiona wolności, ale także do sposobu jej traktowania przez sprawcę, zadawania jej dodatkowych, poważnych cierpień fizycznych i psychicznych, przekraczających dolegliwość wynikającą z pozbawienia wolności (wyrok SA w Katowicach z dnia 10 maja 2018 r., II AKa 158/18).

Nie wchodząc w zbędną kazuistykę, należy w tym miejscu jedynie tytułem pewnej ilustracji wskazać, że w orzecznictwie przyjmuje się, iż szczególne udręczenie może polegać na:

1)  znęcaniu się fizycznym lub moralnym nad pokrzywdzonym, głodzeniu go, trzymaniu w mrocznej piwnicy, bolesnym związaniu, oddzieleniu matki od jej małoletnich dzieci, zamknięciu osoby zdrowej psychicznie w szpitalu psychiatrycznym (wyrok SA w Krakowie z dnia 12 grudnia 2012 r., II AKa 220/12),

2)  stosowaniu przemocy przez sprawców wobec pokrzywdzonych poprzez ich bicie i kopanie już po pozbawieniu ich wolności, w tym wywiezieniu ich do lasu, z jednoczesnymi groźbami, że pokrzywdzeni zostaną pozostawieni związani w lesie w czasie mroźnej pogody (wyrok SA w Lublinie z dnia 17 czerwca 2014 r., II AKa 114/14),

3)  stosowaniu przemocy fizycznej, skrępowaniu rąk i nóg za pomocą taśmy samoprzylepnej, nakładaniu worków foliowych na głowę, podduszaniu i uruchamianiu wiertarki, posługiwaniu się rękawicami, grożeniu oblaniem kwasem i zastrzeleniem, przy jednoczesnym przystawianiu do głowy przedmiotu przypominającego broń (postanowienie SN z dnia 9 lutego 2011 r., V KK 288/10; wyrok SA w Warszawie z dnia 19 lutego 2016 r., II AKa 406/15; wyrok SA we Wrocławiu z dnia 9 czerwca 2015 r., II AKa 129/15; wyrok SA we Wrocławiu z dnia 24 kwietnia 2013 r., II AKa 100/13),

4)  stosowaniu przemocy psychicznej i fizycznej polegającej na uderzaniu pięściami po całym ciele, głodzeniu, grożeniu pozbawieniem życia (wyrok SA w Warszawie z dnia 17 lutego 2017 r., II AKa 238/16),

5)  podpaleniu odzieży na dolnej części ciała pokrzywdzonego skutkującym oparzeniami (wyrok SA we Wrocławiu z dnia 25 października 2018 r., II AKa 271/18),

6)  znęcaniu się nad pokrzywdzonym fizycznie i psychicznie, używaniu wobec niego przemocy polegającej na przewróceniu na ziemię, wykręceniu rąk do tyłu, założeniu metalowych kajdanek, związaniu rąk i nóg sznurem i oklejeniu ich taśmą, biciu przy użyciu pałki teleskopowej po udach oraz pięściami po plecach i brzuchu, przywiązaniu do łóżka i przetrzymywaniu w tej pozycji, (wyrok SA w Warszawie z dnia 20 lutego 2018 r., II AKa 323/17),

7)  zamknięciu pobitego i krwawiącego pokrzywdzonego na 10 godzin zimą w bagażniku samochodu (wyrok SA w Lublinie z dnia 12 kwietnia 2001 r., II AKa 59/01),

8)  samym biciu pokrzywdzonego (wyrok SA w Lublinie z dnia 19 czerwca 2006 r., II AKa 166/06; odmiennie wyrok SA w Łodzi z dnia 16 lipca 2014 r., II AKa 104/14).

zedmiotowej s

Wyrok SA w Gdańsku z dnia 15 lipca 2021 r., II AKa 49/21

Standard: 77549 (pełna treść orzeczenia)

Słowo „ szczególny” oznacza w języku polskim coś o charakterze ponadprzeciętnym. Natomiast pojęcie „ dręczenie” można zdefiniować jako krzywdzenie ,nękanie, represjonowanie, zastraszanie czy upokarzanie. W orzecznictwie jako wyczerpujące znamiona „ szczególnego udręczenia” przytaczano stany faktyczne polegające na długotrwałym skrępowaniu , ofiary przystawianiu jej broni do głowy, duszeniu, demonstrowaniu wiertarki, siekiery, substancji żrącej, pozostawienie ofiary w bagażniku w porze zimowej, kłuciu śrubokrętem i podpalaniu stóp ofiary przykutej do ściany łańcuchem w piwnicy. 

Oskarżeni polecili kokrzywdzonemu rozebrać się do majtek , użyli wobec niego gazu łzawiącego, grozili mu. Po czym jeden z nich najpierw zaczął do niego mierzyć z pistoletu pneumatycznego. Następnie oddał do niego strzały z odległości kilku metrów w okolicę kończyn dolnych i pleców. Na marginesie należy stwierdzić, że biegły z zakresu medycyny wskazał (na podstawie danych zawartych w zawiadomieniu o przestępstwie), że pokrzywdzony doznał obrażeń klatki piersiowej, podczas gdy analiza zeznań pokrzywdzonego pozwala w tej kwestii stwierdzić, że oddano strzał w jego plecy (w trakcie oddawania strzałów pokrzywdzony, ze strachu, odwracał się plecami do strzelającego). Te najdrastyczniejsze czynności sprawcze napastników trwały, jak podał pokrzywdzony, około 15 minut (samo pozbawienie wolności trwało znacznie dłużej bo kilka godzin , to jest od około godziny 18.30 do momentu gdy zaczęło się ściemniać). W następstwie tego pokrzywdzony doznał urazów powodujących naruszenie czynności narządu ciał trwającego nie dłużej niż 7 dni. Wyżej opisane zachowanie napastników było krzywdzeniem ponad potrzebę wynikającą w postawy pokrzywdzonego i potrzeby niezbędnej do złamania jego oporu, który od momentu zajęcia miejsca w ich aucie wykonywał posłusznie ich polecenia.

Także w odniesieniu do T. W. zachowanie oskarżonych od momentu gdy nakazali mu zażywanie narkotyków należało ocenić jako „szczególne dręczenie ”. Kiedy pokrzywdzony odmówił, napastnicy zagrozili mu dźgnięciem nożem Mimo protestów pokrzywdzonego, polecili mu zdjąć buty i wyrzucili je do zbiornika wodnego oraz pobili go. Następnie, w podobny sposób do opisanego wcześniej, oddali do niego strzały z broni pneumatycznej. Pokrzywdzony w obawie ,że zostanie trafiony w oczy ,nakrył głowę bluzą. Towarzyszyło temu demonstrowane „ zadowolenia ” przez oskarżonych. W następstwie tego pokrzywdzony doznał obrażeń kończyn powodujących naruszenie czynności narządu ciała trwającego nie dłużej niż 7 dni .Wszystkie te środki oskarżeni stosowali mimo, że pokrzywdzeni już wcześniej zrezygnował z oporu.

Wskazane wyżej okoliczności pozwalały uznać ,że doszło do szczególnego udręczenia obu pokrzywdzonych. Polegało to na zadawaniu im wykraczających ponad miarę wynikającą z samego faktu pozbawienia wolności dodatkowych cierpień fizycznych i psychicznych. W szczególności wyczerpywało te znamiona oddanie strzałów z broni pneumatycznej. 

Wyrok SA w Wrocławiu z dnia 9 października 2019 r., II AKa 143/19

Standard: 77548 (pełna treść orzeczenia)