Numerus clausus form współdziałania w popełnieniu przestępstwa (art. 18 k.k.)

Kompletną regulację w zakresie form współdziałania przewidziano w art. 18 k.k. Ma ona charakter zamknięty (numerus clausus). Przepis art. 18 k.k. rozróżnia sześć postaci zjawiskowych popełniania przestępstw, w tym cztery formy sprawstwa sensu stricto, do których zalicza się:

• sprawstwo indywidualne,
• współsprawstwo,
• sprawstwo kierownicze
• sprawstwo polecające (art. 18 § 1 k.k.),

oraz dwie formy zjawiskowe popełnienia przestępstwa, tzw. niesprawcze, w postaci

• podżegania,
• pomocnictwa (art. 18 § 2 i 3 k.k.). 

Przyjęcie odmiennej koncepcji, zakładającej, że wyliczenie zawarte w art. 18 k.k. ma charakter jedynie przykładowy, natomiast katalog zjawiskowych form popełnienia przestępstwa jest otwarty, mogłoby skutkować naruszeniem funkcji gwarancyjnej tego przepisu czyniącej zadość fundamentalnej - na gruncie prawa karnego - zasadzie określoności zachowania nagannego, które może być podstawą postawienia zarzutu postępowania niezgodnego z prawem i pociągnięcia do odpowiedzialności karnej. Stąd zasadnie podkreśla się, że przyjęcie istnienia współsprawstwa w innej formie, nieodpowiadającej skodyfikowanemu współdziałaniu przestępczemu - nie jest stosowaniem prawa, a niedozwolonym w praktyce jego tworzeniem (zob. wyrok SA w Łodzi z dnia 14 marca 2005 r., II AKa 267/04)

Postanowienie SN z dnia 24 października 2018 r., V KK 375/18

Standard: 27027 (pełna treść orzeczenia)