Pojęcie „w związku z pełnieniem czynności służbowych” w rozumieniu art. 222 § 1 k.k.

Użyty w art. 222 § 1 k.k. zwrot „w związku z pełnieniem czynności służbowych” należy rozumieć jako powiązanie zachowania sprawcy z konkretną czynnością podejmowaną lub wcześniej wykonaną przez funkcjonariusza w ramach przysługujących mu kompetencji; jeśli postąpienie funkcjonariusza ma charakter bezprawny, często pozorujący legalną czynność służbową, a więc stanowi w znaczeniu negatywnym coś więcej niż „niewłaściwe zachowanie”, o którym mowa w § 2 art. 222 k.k., to wykluczone jest postrzeganie naruszenia nietykalności cielesnej funkcjonariusza w perspektywie art. 222 k.k.

Zwrot „w związku z pełnieniem obowiązków służbowych” interpretować należy jako powiązanie zachowania sprawcy z konkretną czynnością służbową podejmowaną przez funkcjonariusza publicznego, przy czym nie jest tu niezbędna zbieżność czasowa czy miejscowa. Innymi słowy: powodem naruszenia nietykalności cielesnej funkcjonariusza publicznego musi być realnie (a nie pozornie) wykonywana przez niego czynność mieszcząca się w kręgu pojęcia czynności służbowych. Bywa jednak, że przyczyną działania sprawcy będzie czynność bezprawna i nierzadko udająca tylko zachowanie legalne. Takie zachowanie funkcjonariusza wyłącza go spod ochrony interpretowanego unormowania. Odpowiedzialność sprawcy naruszenia w takich okolicznościach nietykalności cielesnej funkcjonariusza może być rozpatrywana w kontekście art. 217 § 1 i 2 k.k. lub art. 157 § 2 k.k., a w szczególnie dramatycznych sytuacjach, gdy mamy do czynienia z bezpośrednim i bezprawnym atakiem ze strony funkcjonariusza, działanie sprawcy trzeba oceniać w płaszczyźnie obrony koniecznej. Jeśli zachowanie funkcjonariusza będzie mniej naganne, które powszechnie określa się ocennym mianem „niewłaściwe” (termin ten jest synonimem pojęć o mało drastycznym wydźwięku, takich jak „nieodpowiednie” czy „niestosowne”), to – w myśl art. 222 § 2 k.k. – można zastosować wobec sprawcy nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia.

Odmienne podejście do analizowanego zagadnienia oznaczałoby w jakiejś mierze zignorowania zasady legalizmu nakazującej organom władzy publicznej działanie tylko na podstawie i w granicach prawa (art. 7 Konstytucji RP)

Postanowienie SN z dnia 11 kwietnia 2019 r., III KK 33/18

Standard: 26967 (pełna treść orzeczenia)