Spożywanie napojów alkoholowych wbrew zakazom (art. 43[1] u.w.t.p.a.)

Katalog miejsc wymienionych w art. 14 ust. 1 – 5 u.w.t. ma charakter generalny, zaś rada gminy może w oparciu o art. 14 ust. 6 u.w.t. rozszerzyć zakres ograniczeń związanych ze spożywaniem, podawaniem i sprzedażą alkoholu na konkretne miejsca. Jak trafnie zauważył Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu (wyrok z dnia 19 grudnia 2011 r., III SA/Wr 568/11; LEX nr 1108385), to według art. 14 ust. 6 u.w.t. w akcie prawa miejscowego należy wymienić miejsca, obiekty lub określone obszary, a więc je zindywidualizować. Nie może być zatem tak, że dokonuje się rozszerzenia zakresu zakazu o charakterze generalnym na miejsca, które powinny być przedmiotem uchwały organu samorządu terytorialnego.

Osoba spożywająca alkohol w miejscu publicznym musi mieć, ze względu na grożącą jej odpowiedzialność karną, świadomość tego, czy jest to dozwolone, czy też nie, zatem katalog miejsc wskazanych w art. 14 ust. 1–5 u.w.t. należy zakreślić ściśle, wyłączając spod zakazu te miejsca, które mieszczą się w sferze cienia semantycznego użytych w tym przepisie pojęć. Jeśli zaś chodzi o miejsca objęte zakazem spożywania alkoholu, wskazane w uchwałach rad gmin, to winny być one odpowiednio oznaczone stosownymi znakami.

Tym samym, użyte w art. 14 ust. 2a u.w.t. pojęcie „ulicy” należy interpretować zgodnie z definicją legalną tego pojęcia, zawartą w art. 4 pkt 3 u.d.p., dopełnioną przez definicję drogi, określoną w art. 4 pkt 2 u.d.p. Przyjęte stanowisko prowadzi do wniosku, że pas terenu, nawet oznaczony nazwą, np. stanowiący umocnione nabrzeże i obszar bezpośrednio do niego przylegający, mogący służyć do ruchu pieszych lub rowerów, ale nieposiadający jezdni, nie jest ulicą w rozumieniu art. 14 ust. 2b u.w.t. Zadaniem każdego sądu rozpoznającego sprawę o wykroczenie o znamionach określonych w tym przepisie będzie zatem zbadanie, czy miejsce, w którym obwiniony spożywał alkohol, spełnia kryteria wynikające z art. 4 ust. 3 u.d.p., przy czym nie można wykluczyć, że miejsce, które na mocy uchwały rady gminy wydanej na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 13 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (t.j. Dz. U. z 2016 r., poz. 446) nazwane zostanie „bulwarem” będzie spełniało kryteria pojęcia „ulica”, wymienione w art. 4 ust. 3 u.d.p., rzecz bowiem w charakterystyce miejsca zdarzenia, a nie w jego urzędowej nazwie.

Postanowienie SN z dnia 19 stycznia 2017 r., I KZP 14/16

Standard: 40845 (pełna treść orzeczenia)

Żołnierz, który po wyznaczeniu do służby lub będąc w służbie, wbrew zakazowi przewidzianemu w art. 43[1] ust. 1 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz.U. z 2002 r. Nr 147, poz. 1231 ze zm.), spożywa napoje alkoholowe na terenie jednostki wojskowej i w następstwie tego wprawia się w stan nietrzeźwości, popełnia jeden czyn wyczerpujący znamiona wykroczenia, o którym mowa w tym przepisie oraz przestępstwa określonego w art. 357 § 1 k.k. (art. 10 § 1 k.w.).

Przestępstwo określone w art. 357 § 1 k.k. jest przestępstwem indywidualnym poprzez oznaczenie tylko tego podmiotu, a nie innego – każdy żołnierz pełniący służbę lub wyznaczony do służby. Przedmiotem ochrony tego przepisu jest prawidłowy przebieg służby. Jest to przestępstwo o charakterze materialnym, znamienne skutkiem w postaci wprawienia się przez sprawcę w stan nietrzeźwości w następstwie spożywania napojów alkoholowych.

Z kolei, wykroczenie stypizowane w art. 43[1] ust. 1 powołanej ustawy należy do kategorii czynów zabronionych o charakterze powszechnym. Przepis ten w swojej treści odsyła do art. 14 ust. 1 pkt 6 tejże ustawy, który zabrania sprzedaży, podawania i spożywania napojów alkoholowych w obiektach zajmowanych przez organy wojskowe i spraw wewnętrznych, jak również w rejonie obiektów koszarowych i zakwaterowania przejściowego jednostek wojskowych. Zgodnie z treścią art. 43[1] ust. 1 ustawy spożywanie alkoholu przez osobę (osoby), wbrew zakazom określonym w art. 14 ust. 1 tej ustawy podlega karze grzywny. Ocena całości znamion przestępstwa, określonego w art. 357 § 1 k.k. wskazuje, że nie obejmuje ono znamienia wykroczenia – miejsca, w którym to spożywanie alkoholu jest zabronione. Zatem nie może być ono pochłonięte przez znamiona przestępstwa w następstwie krzyżowania się pól wykroczenia i przestępstwa.

Skoro znamię wykroczenia z art. 43[1] ust. 1 powołanej ustawy nie zostało pochłonięte przez dyspozycję art. 357 § 1 k.k., to nie miała zastosowania in concreto zasada konsumpcji, albowiem „sama konstrukcja” przepisu nie obejmuje miejsca spożywania alkoholu. Jak słusznie podnosi się w piśmiennictwie, wprawienie się w stan nietrzeźwości przez żołnierza będącego w służbie, a zwłaszcza przez żołnierza wyznaczonego dopiero do służby, następuje często poza jednostką wojskową w miejscach, gdzie spożywanie alkoholu jest dozwolone jak i zabronione.

Identycznie należy zakwalifikować zachowanie żołnierza, który wprawił się w stan nietrzeźwości w innym niż jednostka wojskowa miejscu, gdzie także zabronione jest spożywanie alkoholu. Z kolei, jeśli żołnierz ten wprawił się w stan nietrzeźwości w miejscu, gdzie spożywanie alkoholu nie jest zabronione, to czyn jego wyczerpuje znamiona przestępstwa określonego w art. 357 § 1 k.k.

Uchwała SN z dnia 13 listopada 2003 r., WZP 3/03

Standard: 26949 (pełna treść orzeczenia)