Opinia o stanie zdrowia psychicznego oskarżonego na podstawie art. 202 k.p.c.

Do przyjęcia, że zachodzi uzasadniona wątpliwość co do poczytalności oskarżonego, nie jest konieczne, aby wątpliwość w tym zakresie miała charakter ewidentny. Wystarczające jest jedynie uprawdopodobnienie tego, że poczytalność oskarżonego mogła być co najmniej ograniczona. Inaczej rzecz ujmując, wówczas gdy stan psychiczny oskarżonego ‎nie wykazuje odstępstw od normy, a w każdym razie wtedy, gdy nie istnieją przynajmniej uzasadnione co do tego wątpliwości, nie ma potrzeby powoływania biegłych psychiatrów. Dowód z opinii biegłych psychiatrów nie może być bowiem przeprowadzany w trybie art. 202 k.p.k. tylko na podstawie domysłów, domniemań czy abstrakcyjnego przekonania stron procesowych o hipotetycznej możliwości wystąpienia po stronie oskarżonego lub podejrzanego wątpliwości co do jego poczytalności, lecz muszą one mieć podstawę w konkretnych okolicznościach sprawy.

"Uzasadnione wątpliwości" co do poczytalności są definiowane jako takie, które oparto na konkretnych okolicznościach i dowodach oraz wynikają z oceny owych dowodów i okoliczności ustalonych w sprawie, oceny dokonanej przez uprawniony organ procesowy na wniosek stron lub z urzędu. Sąd ustalając, czy faktycznie występują tego rodzaju przesłanki (wskazane w art. 79 § 1 pkt 3 k.p.k.), zawsze powinien pamiętać o tym, że ich "zachodzenie" nie jest warunkowane jakimś abstrakcyjnym przeświadczeniem czy niezbyt uchwytnym domysłem, lecz uzależnione jest od powzięcia przez organ postępowania tylko takich wątpliwości, które mają charakter uzasadniony, a więc takich, które mają oparcie w konkretnie ustalonych w sprawie okolicznościach. Decydujące znaczenie w tym zakresie ma ocena organu procesowego, a nie subiektywna ocena stron czy obrońcy (por. postanowienie SN z dnia14 stycznia 2016 r., IV KK 419/15). Okoliczności te podlegają dyskrecjonalnej ocenie organu procesowego w każdym postępowaniu odrębnie, stosownie do art. 8 § 2 k.p.k. 

Postanowienie SN z dnia 16 lipca 2024 r., I KO 12/24

Standard: 86175 (pełna treść orzeczenia)

W myśl art. 202 § 1 k.p.k. tylko biegli lekarze psychiatrzy są biegłymi uprawnionymi do wypowiadania się o stanie zdrowia psychicznego oskarżonego. Opinia biegłego psychologa powołanego do udziału w wydaniu opinii na ich wniosek (art. 202 § 2 k.p.k.) ma charakter opinii posiłkowej i stanowi element kompleksowej opinii o stanie zdrowia psychicznego oskarżonego (zob. wyrok SN z dnia 2 grudnia 2002 r., III KKN 318/00)

Postanowienie SN z dnia 16 października 2018 r., IV KK 464/18

Standard: 26942 (pełna treść orzeczenia)