Przedawnienie roszczenia o rentę (art. 903 k.c.)

pPrawo do renty jako całości uprawnień rentobiorcy nabywanych w ramach jednego stosunku prawnego na podstawie umowy lub z ustawy zgodnie z dominującym w doktrynie poglądem nie jest roszczeniem, nie ulega więc przedawnieniu. Uznaje się bowiem, że nie może być tak, że samo niewykonywanie przez zobowiązanego obowiązku powoduje ostatecznie wygaśnięcie prawa, a jednocześnie wskazuje na alimentacyjną funkcję, jaką spełnia renta. Przedawnieniu natomiast ulegają roszczenia o poszczególne świadczenia okresowe objęte prawem renty.

Stanowisko, w myśl którego prawo do renty nie ulega przedawnieniu, jest trafne w odniesieniu do zobowiązania rentowego mającego źródło w umowie, gdyż w takim wypadku problem przedawnienia w ogóle nie powstaje, skoro przed zawarciem umowy nie istnieje uprawnienie do żądania ukształtowania tego prawa ani problem początku biegu roszczenia o zapłatę zaległych rat. Skoro nie istnieje roszczenie, nie ma prawa ulegającego przedawnieniu.

Odmiennie przedstawia zaś się sytuacja, w której prawo do renty nie wynika z umowy, ale ze zdarzenia, z którym ustawa wiąże taki obowiązek, jak na przykład w przypadku czynu niedozwolonego albo zapisu testamentowego. W takim wypadku istnieje roszczenie o zasądzenie renty o charakterze majątkowym, które przedawnia się w terminie właściwym dla zdarzenia, w związku z którym powstało, a więc w przytoczonych przykładach w terminach określonych odpowiednio w art. 442 [1] k.c. czy 981 k.c.

Tak należy rozumieć stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone jeszcze na gruncie kodeksu zobowiązań w uchwale (7) SN z dnia 19 listopada 1965 roku, (III PO 32/64) oraz na gruncie Kodeksu cywilnego w wyrokach z dnia 7 stycznia 2011 roku (I PK 142/10) i z dnia 4 października 2011 roku (I PK 48/11). W orzeczeniach tych Sąd Najwyższy uznał, że skuteczne podniesienie zarzutu przedawnienia roszczenia o rentę na podstawie art. 442 1 § 1 k.c. prowadzi do uznania przedawnienia roszczeń o poszczególne raty renty, choćby nie upłynęły terminy ich przedawnienia według art. 120 § 1 k.c. w zw. z art. 118 k.c.

Wyrok SA w Warszawie z dnia 21 czerwca 2017 r., I ACa 1996/16

Standard: 38339 (pełna treść orzeczenia)

Sąd Apelacyjny w całości podziela stanowisko, wyrażone w orzeczeniu z dnia 19 lutego 2015 r. w sprawie III CSK 167/14, w którym Sąd Najwyższy stwierdził, że art. 442[1] k.c., normujący terminy przedawnienia roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym, nie różnicuje tych terminów w zależności od rodzaju roszczenia, co oznacza, że mają one zastosowanie do wszystkich roszczeń wymienionych w art. 446 k.c., a więc także do roszczenia o rentę. W kontekście tego roszczenia uwzględnić jednak należy, iż jego istotą jest okresowy charakter. W związku z tym, jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 7 stycznia 2011 r., I PK 142/10 - odwołując się do zasady prawnej ustalonej w uchwale (7) z dnia 19 listopada 1965 r., III PO 32/64  - trzeba rozróżniać roszczenie o samo prawo do renty, od roszczenia o zapłatę poszczególnych jej rat.

To pierwsze ulega przedawnieniu według reguły z art. 442[1] k.c., a zatem przy odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną występkiem, z którą mamy do czynienia w sprawie, najdalej z upływem dwudziestu lat od jego popełnienia. Natomiast roszczenie o zapłatę zaległych konkretnych rat rentowych przedawnia się na podstawie art. 118 k.c. w zw. z art. 120 § 1 k.c. z upływem trzech lat.

Wyrok SA w Lublinie z dnia 19 sierpnia 2015 r., I ACa 162/15

Standard: 26905 (pełna treść orzeczenia)