Zdolność wnioskowa ogólnokrajowych władz organizacji zawodowych

Trybunał Konstytucyjny podtrzymuje swoje dotychczasowe stanowisko, że legitymacja ogólnokrajowych władz organizacji zawodowych, w tym samorządów zawodowych zrzeszających osoby wykonujące zawód zaufania publicznego, koncentruje się wokół spraw dotyczących wykonywania określonego zawodu przez członków korporacji, szczególnie w aspekcie nałożonych obowiązków i przyznanych uprawnień (zob. postanowienie TK z 8 stycznia 2008 r., sygn. Tw 39/07, OTK ZU nr 2/B/2008, poz. 48). Zakres działania, o którym stanowi art. 191 ust. 2 Konstytucji, musi wynikać z Konstytucji, ustawy lub statutu, o ile ustawa zezwala na jego statutowe doprecyzowanie (zob. postanowienie TK z 20 marca 2002 r., sygn. K 42/01, OTK ZU nr 2/A/2002, poz. 21).

Zgodnie z dotychczasowym orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego, upoważnienie do kwestionowania przed Trybunałem aktu normatywnego jako dotyczącego "spraw objętych zakresem działania" organów samorządu zawodowego wiąże się z interesem prawnym danego samorządu oraz z interesem prawnym członków tej organizacji, do którego reprezentowania dany organ jest powołany (por. postanowienie TK z 24 września 1996 r., sygn. T 35/96, OTK ZU nr 5/1996, poz. 45).

Wyrok TK z dnia 7 marca 2012 r., K 3/10, OTK-A 2012/3/25, Dz.U.2012/298

Standard: 3073 (pełna treść orzeczenia)

Ogólnokrajowe organy związków zawodowych są uprawnione, na podstawie art. 191 ust. 1 pkt 4 Konstytucji, do inicjowania kontroli abstrakcyjnej przed Trybunałem Konstytucyjnym. Zakres tego uprawnienia jest jednak węższy niż w wypadku podmiotów legitymowanych generalnie, wymienionych w art. 191 ust. 1 pkt 1 Konstytucji. Ogólnokrajowe organy związków zawodowych, podobnie jak inne podmioty wymienione w art. 191 ust. 1 pkt 2-5 Konstytucji posiadają bowiem tzw. legitymację funkcjonalną do wnoszenia wniosków do TK. Oznacza to, że zgodnie z art. 191 ust. 2 mogą one inicjować postępowanie kontrolne jedynie wtedy, gdy kwestionowany akt normatywny dotyczy spraw objętych ich zakresem działania.

Z utrwalonej linii orzeczniczej TK wynika nakaz ścisłej interpretacji zarówno art. 191 ust. 1 pkt 3-5 Konstytucji (aspekt podmiotowy legitymacji czynnej), jak i art. 191 ust. 2 Konstytucji (aspekt przedmiotowy legitymacji czynnej; por. postanowienie z 16 października 2002 r., sygn. K 23/02, OTK ZU nr 5/A/2002, poz. 76, pkt 1).

Zakres przedmiotowy legitymacji czynnej związku zawodowego określony został w art. 191 ust. 2 Konstytucji. Oznacza to, że przepis kwestionowany przez krajowy organ związku zawodowego musi być bezpośrednio związany z zakresem działania danego związku zawodowego, wyznaczonym przez przepisy Konstytucji lub ustawy, a także przez statut tego związku zawodowego (por. postanowienie z 21 listopada 2001 r., sygn. K 31/01, OTK ZU nr 8/2001, poz. 264).

Treść art. 191 ust. 2 Konstytucji dopełnia art. 32 ust. 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Zgodnie z art. 32 ust. 2 ustawy o TK na organie lub organizacji, o których mowa w art. 191 ust. 1 pkt 3-5 Konstytucji, ciąży obowiązek powołania przepisu prawa lub statutu wskazującego, że kwestionowana ustawa lub inny akt normatywny dotyczy spraw objętych ich zakresem działania.

Istotą działania każdego związku zawodowego jest właśnie reprezentacja praw i interesów zawodowych i socjalnych bezpośrednio związanych z pracowniczym statusem ich członków. Dlatego ogólnokrajowe organy związków zawodowych mają prawo kierować do Trybunału Konstytucyjnego wnioski dotyczące spraw objętych tak rozumianym zakresem ich działania (zob. postanowienia TK z: 3 września 1998 r., sygn. U. 1/98, OTK ZU nr 5/1998, poz. 66; 18 listopada 1998 r., sygn. K. 20/98; 28 czerwca 2000 r., sygn. U. 1/00, OTK ZU nr 5/2000, poz. 149; wyroki z: 26 listopada 1997 r., sygn. U. 6/96, OTK ZU nr 5-6/1997, poz. 66; 22 grudnia 1997 r., sygn. K. 2/97, OTK ZU nr 5-6/1997, poz. 72; 17 marca 1998 r., sygn. U. 23/97, OTK ZU nr 2/1998, poz. 11; 12 maja 1998 r., sygn. U. 17/97, OTK ZU nr 3/1998, poz. 34; 3 czerwca 1998 r., sygn. K. 34/97, OTK ZU nr 4/1998, poz. 49; 17 listopada 1998 r., sygn. K. 42/97, OTK ZU nr 7/1998, poz. 113; 22 czerwca 1999 r., sygn. K. 5/99, OTK ZU nr 5/1999, poz. 100; 5 października 1999 r., sygn. U. 4/99, OTK ZU nr 6/1999, poz. 118; 7 grudnia 1999 r., sygn. K. 6/99, OTK ZU nr 7/1999, poz. 160; 24 października 2000 r., sygn. K. 12/00, OTK ZU nr 7/2000, poz. 255; 19 marca 2001 r., sygn. K. 32/00, OTK ZU nr 3/2001, poz. 50; 22 maja 2001 r., sygn. K. 37/00, OTK ZU nr 4/2001, poz. 86).

Wyrok TK z dnia 28 kwietnia 2009 r., K 27/07, OTK-A 2009/4/54, Dz.U.2009/68/584

Standard: 3074 (pełna treść orzeczenia)