Oznaczenie ilości produktów rolnych w umowie kontraktacji

W doktrynie wymienia się przedmiot umowy w postaci produktu rolnego określonego rodzaju oraz cenę jako składniki przedmiotowo- istotne umowy kontraktacji, a więc składniki których obecność decyduje o skutecznym zawarciu konkretnej umowy.

Podniesiona w art. 613 § 1 k.c. kwestia oznaczenia ilości produktu rolnego, który ma zostać dostarczony kontraktującemu wynika z charakteru tego przedmiotu jako rzeczy, z założenia oznaczonej co do gatunku. Decydując o jej wytworzeniu i dostarczeniu w wyniku umowy winno się wskazać ilość, podobnie jak w razie sprzedaży rzeczy gatunkowo (rodzajowo) oznaczonych. W razie przeniesienia własności ma to znaczenie ze względu na przewłaszczenie z chwilą przeniesienia posiadania, uważanego także za moment zindywidualizowania takiej rzeczy, aby móc stać się jej właścicielem (art. 155 § 2 k.c.). Z zastosowaniem takiej konstrukcji prawnej przewłaszczenia ma się do czynienia również w umowie kontraktacji.

Jest charakterystyczne, że ustawodawca zdawał sobie sprawę z niejasnego wymagania „oznaczonej ilości produktów rolnych” we wskazywaniu na przedmiot umowy kontraktacji i dlatego w art. 613 § 2 k.c. uzupełnił to sformułowanie przez objaśnienie, że „ilość produktów rolnych może być w umowie oznaczona także według obszaru, z którego produkty mają być zebrane”. Uzupełnienie to tak dalece wydaje się oczywiste, że ani w doktrynie, ani w orzecznictwie nie spotkało się z próbą skomentowania. Dlatego treść art. 613 § 2 k.c. można uznać za swoisty wyraz woli ustawodawcy, aby zbyt dosłownie nie rozumieć „oznaczonej ilości produktów rolnych” według definicji umowy kontraktacji zawartej w art. 613 k.c., gdyż takie dosłowne wymaganie oznaczenia ilości produktów spycha na margines obrotu gospodarczego całą umowę kontraktacji, mającą spełniać bardzo istotne i czytelne cele w rolnictwie, w relacjach pomiędzy producentami rolnymi, a odbiorcami produktów, jak określa się także kontraktujących.

W rozpatrywanej umowie stron należy się dopatrzeć, zgodnie z wymaganiem art. 613 § 1 k.c., dość wyraźnego określenia ilości produktu rolnego, czyli mleka, które miało zostać dostarczone w okresie objętym tą umową przez stwierdzenie, że chodzi o „całość wyprodukowanego w gospodarstwie mleka surowego”. Jest to więc ilość wynikająca, co oczywiste, nie z działań człowieka, któremu można określić normę minimalną i maksymalną tego, co wytworzy, ale zwierząt, od których to mleko się uzyskuje i którym żadnych konkretnych ilości określić nie można. Wiadomo, że zawierając umowę z producentem kontraktujący przewiduje, jaka mniej więcej może być ilość mleka z gospodarstwa, znając jego wielkość, zwłaszcza obszarową (jak to zostało określone w art. 613 § 2 k.c.), a więc i możliwą jego wydajność, a następnie własne zapotrzebowanie na świeże mleko w prowadzonej mleczarni. Można więc ogólnie stwierdzić, że dla ważności umowy kontraktacji w myśl art. 613 § 1 k.c. wystarczające jest wskazanie wymaganej ilości produktów rolnych określonego rodzaju jako „całość” takiego produktu wyprodukowanego w danym czasie, w oznaczonym, znanym kontraktującemu gospodarstwie rolnym. 

Wyrok SN z dnia 4 marca 2015 r., IV CSK 437/14

Standard: 26831 (pełna treść orzeczenia)