Rozwiązanie stosunku pracy przez pracownika w trybie art. 23[1] § 4 k.p.

Przyznanie pracownikowi na podstawie art. 23[1] § 4 zd. drugie k.p. uprawnień, jakie przepisy prawa wiążą z rozwiązaniem stosunku pracy przez pracodawcę za wypowiedzeniem, nie stanowi samo przez się podstawy do przyznania mu odprawy określonej w art. 8 ust. 1 ustawy o zwolnieniach grupowych. Obie normatywne instytucje – ta z Kodeksu pracy dotycząca przejścia zakładu pracy na innego pracodawcę i ta z ustawy poświęconej rozwiązywaniu z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników – nie pozostają ze sobą w funkcjonalnym związku. Regulacja kodeksowa wiąże się wyraźnie z przejściem zakładu pracy (jego części) na innego pracodawcę i dotyczy rozwiązania umowy o pracę przez pracownika. Unormowanie w ustawie o zwolnieniach grupowych dotyczy zwolnienia dokonanego przez pracodawcę z przyczyn leżących po jego stronie lub w drodze porozumienia stron. Jeśliby zamiarem ustawodawcy było stworzenie możliwości przyznania pracownikom prawa do odprawy w każdej sytuacji określonej w art. 23[1] § 4 k.p., posłużyłby się wyraźnym odesłaniem do ustawy o zwolnieniach grupowych.

Przejście zakładu pracy, stanowiące powód rozwiązania stosunku pracy w trybie art. 23[1] § 4 k.p., nie stanowi przyczyny niedotyczącej pracownika w rozumieniu ustawy o zwolnieniach grupowych, gdy pracownik rozwiązał stosunek pracy wyłącznie z przyczyn go dotyczących, na przykład z powodów osobistych, zmiany miejsca zamieszkania, uzyskania możliwości korzystniejszego zatrudnienia itp. w takich wypadkach wypowiedzenie stosunku pracy nie ma nic wspólnego z warunkami zatrudnienia u nowego pracodawcy, a pracownik tylko korzysta z przyznanego mu szczególnego uprawnienia do rozwiązania stosunku pracy.

Inaczej należy ocenić sytuację, w której pracownik podejmuje akt woli rozwiązania stosunku pracy z powodu istotnego pogorszenia warunków pracy u nowego pracodawcy. Przyznane pracownikowi szczególne uprawnienie do rozwiązania stosunku pracy w szczególnym trybie jest jednym z elementów mechanizmu przejścia zakładu pracy na innego pracodawcę. Jest to uprawnienie istotowo związane z przejściem zakładu pracy i normatywnie wyznaczonymi gwarancjami ochrony stosunków pracy. Chodzi o ochronę ciągłości stosunku pracy takiego, jaki był u poprzedniego pracodawcy. 

Sytuacja pracownicza powoda po zaproponowaniu mu przez nowego pracodawcę innych warunków zatrudnienia uzasadniała podjęcie przez niego decyzji o rozwiązaniu umowy o pracę w trybie art. 23[1] § 4 k.p., a ponadto, skoro przyczyną rozwiązania stosunku pracy była poważna zmiana warunków pracy na niekorzyść pracownika – obniżono wynagrodzenie zasadnicze powoda, obniżono w związku z tym także dodatek stażowy (który jest pochodną wynagrodzenia zasadniczego) oraz pozbawiono go dodatku funkcyjnego, a zmiana zakresu obowiązków była powiązana z utratą stanowiska funkcyjnego – otwiera się dla niego możliwość domagania się odprawy pieniężnej z art. 8 ust. 1 ustawy o zwolnieniach grupowych. Dla tej oceny nie mają znaczenia argumenty, że pozwany pracodawca będący państwową jednostką budżetową nie mógł zaproponować powodowi na tym stanowisku pracy wyższego wynagrodzenia (takiego, jakie powód otrzymywał u poprzedniego pracodawcy) oraz że wynagrodzenie powoda odpowiadało wynagrodzeniu innych pracowników służby cywilnej zatrudnionych w pozwanym Urzędzie Wojewódzkim na podobnych stanowiskach, a zachowanie dotychczasowych warunków wynagrodzenia powoda mogłoby być potraktowane przez innych pracowników jako naruszenie zasady równego traktowania w zatrudnieniu. Poważna zmiana warunków zatrudnienia na niekorzyść pracownika wynikała z obowiązujących stronę pozwaną przepisów prawa, jednak nadal musi być uznana za wynikającą z przyczyn leżących wyłącznie po stronie pracodawcy.

Wyrok SN z dnia 18 października 2022 r., I PSKP 70/21

Standard: 67797 (pełna treść orzeczenia)

Odprawa pieniężna z art. 8 ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz.U. Nr 90, poz. 844 ze zm.) nie przysługuje (art. 11 tej ustawy) mianowanemu nauczycielowi, który rozwiązał stosunek pracy na podstawie art. 23[1] § 4 k.p.

Wyrok SN z dnia 26 kwietnia 2011 r., II PK 273/10

Standard: 43963 (pełna treść orzeczenia)