Wymiar kary; społeczna szkodliwość czynu z art. 310 k.k.

Wymiar kary za przestępstwo określone w art. 310 § 1 k.k. musi uwzględniać szczególne okoliczności wynikające ze specyficznego charakteru tego przepisu. Sankcja przewidziana w ustawowym zagrożeniu w art. 310 § 1 k.k. należy do jednej z najsurowszych w Kodeksie karnym.

Nie bez powodu w art. 310 § 3 k.k. ustawodawca przewidział w tym zakresie wypadek mniejszej wagi, co w przypadku zbrodni jest sytuacją absolutnie wyjątkową w obowiązującym systemie prawa karnego. Konstytucyjna zasada państwa prawnego wymaga, by wymiar kary za przestępstwo uwzględniał zasadę sprawiedliwości i równości, co nakazuje także ocenę dolegliwości kary orzekanej za konkretne przestępstwo w perspektywie nie tylko kar orzekanych w podobnych sprawach przed innymi sądami, ale brak rażącej dysproporcji w stosunku do innych przestępstw cechujących się podobnym lub wyższym stopniem społecznej szkodliwości.

Wprowadzenie w art. 310 § 3 k.k. wypadku mniejszej wagi stanowi dowód tego, że ustawodawca miał świadomość jak bardzo zróżnicowane mogą być przypadki czynów, które formalnie realizować będą znamiona typu czynu zabronionego z art. 310 § 1 k.k.

Ustalając wysokość konkretnej sankcji należy mieć na względzie dobro prawne, jakie chronione jest w rozdziale XXXVII Kodeksu karnego. Dobrem tym jest obrót pieniędzmi i papierami wartościowymi.

W komentarzach do tego rozdziału podkreśla się, że „współcześnie, gdy obrót gospodarczy, wymiana dóbr i usług, odbywa się prawie wyłącznie za pośrednictwem szeroko rozumianego pieniądza, jego psucie może prowadzić do destabilizacji, do poważnych perturbacji gospodarczych, zagrażać gospodarce kraju. Stąd konieczność szczególnie intensywnej, surowej ochrony karnoprawnej wszelkich <> pieniądza przed zamachami na ich autentyczność”.

W kontekście skali zagrożenia dla tak rozumianego dobra prawnego należy oceniać stopień społecznej szkodliwości czynów stanowiących fałszowanie pieniędzy lub papierów wartościowych. Nie bez znaczenia jest przy tym cel działania sprawcy takiego fałszerstwa. Inna jest skala zagrożenia dla dobra prawnego, jakim jest obrót pieniężny oraz, stanowiący substytut tego obrotu, obrót papierami wartościowymi, wówczas, gdy fałszowanie ma na celu wprowadzenie do obrotu określonych dokumentów (pieniędzy, papierów wartościowych), które będą służyć w tym obrocie do umarzania zobowiązań, inna jest skala zagrożenia wówczas, gdy celem fałszerstwa jest jednokrotne wykorzystanie danego dokumentu stwierdzającego prawa majątkowe jako narzędzia popełnienia oszustwa, nie zaś wprowadzenie go do dalszego obrotu na podobieństwo pieniędzy.

Cel działania sprawcy przestępstwa z art. 310 § 1 k.p.k. nie może być jedynym wyznacznikiem stopnia społecznej szkodliwości czynu, niemniej stanowi istotny czynnik rzutujący na ocenę stopnia zagrożenia dla dobra prawnego chronionego przez ten przepis.

Wyrok SN z dnia 20 listopada 2014 r., IV KK 246/14

Standard: 26318 (pełna treść orzeczenia)