Ostateczność orzeczenia TK wpadkowego

Trybunał Konstytucyjny przyjmuje, że decyzje procesowe podejmowane w kwestiach incydentalnych w ramach toczącego się procesu karnego mogą mieć walor ostateczności. Za stanowiskiem takim przemawia w szczególności argument, że ocena, czy określony przepis stanowił podstawę ostatecznego rozstrzygnięcia, ma następować z uwzględnieniem celu samej instytucji skargi konstytucyjnej, służącej eliminacji z systemu prawa przepisów niezgodnych z Konstytucją, czyli takich, których dalsze stosowanie narusza określone prawo lub wolność konstytucyjnie chronioną. Dlatego też w kontekście celu skargi konstytucyjnej należy odczytywać wymóg ostateczności orzeczenia, które zapadło w sprawie skarżącego. Orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego winno doprowadzić do tego, aby określone prawo czy wolność skarżącego nie mogły być dłużej naruszane. Celem skargi konstytucyjnej jest bowiem skuteczna ochrona wolności i praw. Dla Trybunału Konstytucyjnego istotny jest związek z danym prawem lub wolnością konstytucyjnie chronioną, nie zaś z toczącym się innym postępowaniem, nawet gdyby to inne postępowanie z punktu widzenia organu je prowadzącego miało charakter główny i zasadniczy, natomiast postępowanie, w wyniku którego wydano orzeczenie dotyczące praw i wolności skarżącego, należało uznawać za jedynie poboczne, dodatkowe czy służebne wobec postępowania głównego (zob. wyroki TK z: 24 lipca 2006 r., sygn. SK 58/03, OTK ZU nr 7/A/2006, poz. 85; 13 lipca 2009 r., sygn. SK 46/08, OTK ZU nr 7/A/2009, poz. 109; por. także postanowienia TK z: 27 stycznia 2004 r., sygn. SK 50/03; 14 czerwca 2006 r., sygn. Ts 35/06).

Z powyższych względów Trybunał Konstytucyjny stanął na stanowisku, że zarządzenie prokuratora o odmowie udostępnienia podejrzanemu (lub jego obrońcy) akt sprawy stanowi ostateczne rozstrzygnięcie w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji.

Wyrok TK z dnia 20 maja 2014 r., SK 13/13, OTK-A 2014/5/54, Dz.U.2014/694

Standard: 2959 (pełna treść orzeczenia)

Ocena ostateczności rozstrzygnięć wpadkowych musi być dokonywana a casu ad casum. Rozstrzygnięcia niekończące postępowania w sprawie tworzą bowiem zbiór bardzo zróżnicowany. Różnią się od siebie istotnie np. pod względem ich związku z orzeczeniem merytorycznym. Niektóre orzeczenia niekończące postępowania w sprawie mogą rzutować na treść orzeczenia merytorycznego; inne orzeczenia mogą nie mieć wpływu na treść takiego rozstrzygnięcia, a przez to niektóre z nich ingerują w prawo do rzetelnej procedury jako samoistne prawo podlegające ochronie, a niektóre - ingerują ponadto w to prawo jako prawo gwarancyjne związane z konstytucyjną ochroną konkretnego prawa o charakterze materialnym. Mając to na uwadze w przypadku skarg konstytucyjnych dotyczących kwestii wpadkowych, wniesionych w trakcie toczącego się postępowania sądowego, Trybunał Konstytucyjny musi każdorazowo ocenić charakter rozstrzygnięcia o danej kwestii.

Postanowienie TK z dnia 10 lipca 2012 r., SK 26/10, OTK-A 2012/7/89

Standard: 2960 (pełna treść orzeczenia)

Istotą orzeczenia ostatecznego w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji jest jego związek z danym prawem lub wolnością konstytucyjnie chronionymi, nie zaś związek z toczącym się innym postępowaniem, nawet gdyby postępowanie to z punktu widzenia organu je prowadzącego miało charakter główny i zasadniczy, zaś postępowanie, w wyniku którego wydano orzeczenie dotyczące praw i wolności skarżącego, należało uznawać za jedynie poboczne, dodatkowe czy służebne wobec postępowania głównego" (OTK ZU nr 7/A/2006, poz. 85, s. 851). Trybunał Konstytucyjny w pełnym składzie podziela poglądy wyrażone w cytowanym wyroku. Postanowienie o zastosowaniu tymczasowego aresztowania rozstrzyga ostatecznie o wolności osobistej w okresie, na jaki wymieniony środek został zastosowany.

Wyrok TK z dnia 24 października 2007 r., SK 7/06, OTK-A 2007/9/108, Dz.U.2007/204/1482

Standard: 2961 (pełna treść orzeczenia)