Ostateczność orzeczenia TK (subsydiarny charakter skargi)

W doktrynie i orzecznictwie akcentuje się, że skarga konstytucyjna ma charakter subsydiarny - "przysługuje ona dopiero wówczas, gdy skarżący nie dysponuje już żadną proceduralną możliwością uruchomienia dalszego postępowania przed sądem bądź organem administracji publicznej w swojej sprawie" (zob. przykładowo: postanowienie z 2 kwietnia 2008 r., sygn. SK 93/06, OTK ZU nr 3/A/2008, poz. 48 oraz przywołane tam postanowienia).

Wyrok TK z dnia 6 października 2015 r., SK 19/14, OTK-A 2015/9/141, Dz.U.2015/1616

Standard: 2954 (pełna treść orzeczenia)

Wyczerpanie drogi prawnej jest warunkiem koniecznym z punktu widzenia subsydiarności skargi konstytucyjnej. Tradycyjnie rozumiane jest ono w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego jako skorzystanie przez skarżącego z przysługujących zwyczajnych środków odwoławczych. Innymi słowy, skarżący musi w toku instancji wykorzystać dostępne mu zwykłe środki prawne, zapobiegające uzyskaniu przez orzeczenie waloru prawomocności. Jak zauważył Trybunał w postanowieniu z 17 grudnia 2009 r., sygn. Ts 68/08, OTK ZU nr 6/B/2009, poz. 449, "oznacza to, z jednej strony, że skarga konstytucyjna jest niedopuszczalna, jeżeli orzeczenie stało się prawomocne wskutek zaniechania wniesienia zwykłego środka zaskarżenia lub nie został on rozpoznany z przyczyn formalnych leżących po stronie skarżącego; z drugiej zaś - że prawo wniesienia skargi konstytucyjnej powstaje z chwilą doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku lub postanowienia, nawet jeżeli - w danych okolicznościach - możliwe byłoby jego wzruszenie przy pomocy środków nadzwyczajnych: skargi kasacyjnej czy skargi o wznowienie postępowania". Uprawomocnienie nadaje rozstrzygnięciu walor ostateczności w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji.

Wystąpienie ze środkami o charakterze nadzwyczajnym nie zawiesza biegu terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej. Podjęcie dalszych kroków zmierzających do wzruszenia prawomocnego orzeczenia, także wówczas, gdy towarzyszy im wydanie w sprawie dalszych rozstrzygnięć, nie mieści się w zakresie pojęcia "wyczerpanie drogi prawnej". Stanowisko to Trybunał prezentuje konsekwentnie, bez względu na to, w jakim postępowaniu (cywilnym, sądowoadministracyjnym, czy karnym) zapadło konkretne rozstrzygnięcie (por. m.in. postanowienia: z 7 lutego 2006 r., sygn. Ts 63/05, OTK ZU nr 1/B/2006, poz. 36, z 25 lipca 2006 r., sygn. Ts 143/06, OTK ZU nr 1/B/2007, poz. 55, z 16 maja 2007 r., sygn. Ts 105/06, OTK ZU nr 3/B/2007, poz. 123, z 16 maja 2007 r., sygn. Ts 99/06, OTK ZU nr 3/B/2007, poz. 119, z 16 maja 2007 r., sygn. Ts 144/06, OTK ZU nr 3/B/2007, poz. 130, z 4 października 2007 r., sygn. Ts 47/07, OTK ZU nr 2/B/2008, poz. 67, z 27 listopada 2007 r., sygn. Ts 107/07, OTK ZU nr 1/B/2008, poz. 39, z 8 stycznia 2008 r., sygn. Ts 162/06, OTK ZU nr 1/B/2008, poz. 16, z 19 stycznia 2011 r., sygn. Ts 268/10, OTK ZU nr 3/A/2011, poz. 266, a także: Z. Czeszejko-Sochacki, L. Garlicki, J. Trzciński, op.cit., s. 165).

Postanowienie TK, z dnia 29 stycznia 2013 r., SK 36/12, OTK-A 2013/1/15

Standard: 2955 (pełna treść orzeczenia)

W swym dotychczasowym orzecznictwie Trybunał doprecyzował cechy orzeczenia, o którym mowa w art. 79 ust. 1 Konstytucji. Po bliższym przeanalizowaniu tego zagadnienia trzeba przyjąć, że orzeczenie to musi odnosić się do sytuacji prawnej, a nie faktycznej skarżącego, oraz odpowiednio modyfikować tę sytuację - przy czym wystarczy, by kształtowało ją w sposób pośredni. Nadto kolejną cechą owego orzeczenia jest taka modyfikacja sytuacji prawnej skarżącego, która może być opisywana w kategorii pogorszenia (zob. postanowienia TK z: 17 grudnia 1997 r., sygn. Ts 22/97, OTK ZU nr 1/1998, poz. 10; 28 stycznia 1998 r., sygn. Ts 21/97, OTK ZU nr 2/1998, poz. 23; 6 maja 1998 r., sygn. Ts 62/98, OTK ZU nr 5/1998, poz. 70; 5 czerwca 1998 r., sygn. Ts 80/98, OTK ZU nr 5/1998, poz. 72; 9 czerwca 1998 r., sygn. Ts 67/98, OTK ZU nr 5/1998, poz. 74; 17 czerwca 1998 r., sygn. Ts 22/98, OTK ZU nr 5/1998, poz. 76; 30 czerwca 1998 r., sygn. Ts 83/98, OTK ZU nr 5/1998, poz. 80; 13 października 1998 r., sygn. Ts 117/98, OTK ZU nr 3/1999, poz. 43; 4 grudnia 2000 r., sygn. SK 10/99, OTK ZU nr 8/2000, poz. 300).

Walor owego "orzeczenia" przypisuje się rozstrzygnięciom, które "nakładają, zmieniają lub uchylają obowiązki albo przyznają, zmieniają lub znoszą uprawnienia", "autorytatywnie stwierdzają istnienie obowiązku lub uprawnienia, jeżeli rozstrzygnięcia te mają znaczenie dla realizacji określonych uprawnień lub obowiązków jednostki", a także "rozstrzygnięciom polegającym na odmowie wydania jednego z wymienionych wcześniej rozstrzygnięć". Takie ujęcie oznacza przede wszystkim, że orzeczenie, o którym mowa w art. 79 ust. 1 Konstytucji, winno w sposób władczy określać sytuację prawną skarżącego (zob. postanowienie TK z 26 maja 2008 r., sygn. SK 8/08, OTK ZU nr 4/A/2008, poz. 72 i przywołane tam orzeczenia). Innymi słowy, spojrzenie przez pryzmat praw lub wolności skarżącego sprawia, że właśnie owo orzeczenie ma charakter rozstrzygający.

Postanowienie TK z dnia 11 września 2012 r., SK 19/12, OTK-A 2012/8/98

Standard: 2957 (pełna treść orzeczenia)