Udział oskarżonego i jawność posiedzenia wyznaczonego w trybie art. 185a § 2 k.p.k.

Prawo do bezpośredniego przesłuchania świadków oskarżenia, zarówno na rozprawie, jak też realizowane w ramach przewidzianych w art. 185a § 1 k.p.k., nie jest prawem bezwzględnym i podlega uzasadnionym ograniczeniom. Wynikają one z przepisów prawa krajowego (jak chociażby regulacja zawarta w art. 391 k.p.k.) i są akceptowane przez Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu (por. np. wyrok z 16 grudnia 2014 r. w sprawie Horncastle i inni przeciwko Wielkiej Brytanii – skarga nr 4184/10, wyrok z dnia 24 maja 2016 r. w sprawie Przydział przeciwko Polsce, skarga nr 15487/08).

Bezrefleksyjne egzekwowanie uprawnienia do zapewnienia oskarżonemu możliwości uczestniczenia w przesłuchaniu świadka będącego małoletnim pokrzywdzonym, w szczególnych wypadkach, może stać w wyraźnej kolizji z inną konwencyjną gwarancją, jaką jest zakaz nieludzkiego traktowania. Ten ostatni odnosi się przecież nie tylko do sytuacji oskarżonych, ale może mieć zastosowanie także do osób pokrzywdzonych.

Istotne znaczenie ma ocena na ile poważne były przyczyny, które spowodowały ograniczenie stronom bezpośredniego dostępu do źródła dowodowego oraz w jakim stopniu zapewniono obronie inne gwarancje weryfikacji dowodu z zeznań osoby, która nie została potem przesłuchana na rozprawie.

Postanowienie SN z dnia 29 lipca 2016 r., V KK 2/16

Standard: 41628 (pełna treść orzeczenia)

Przewidziane w art. 360 § 3 k.p.k. wyłączenie jawności rozprawy na czas przesłuchania świadka, który nie ukończył 15 lat jest fakultatywne, nie powoduje nieobecności oskarżonego na sali i zawiera ograniczenia wyrażające się w możliwości pozostawania na rozprawie tzw. mężów zaufania (art. 361 § 1 k.p.k.) oraz innych osób (art. 361 § 3 k.p.k.). Natomiast przepis art. 185a § 2 k.p.k. zawiera enumeratywny wykaz osób uprawnionych do udziału w posiedzeniu i oskarżony nie należy do tego kręgu. Dlatego też nie znajduje w tym przypadku również zastosowania unormowanie przewidziane w art. 390 § 2 k.p.k., a polegające na opuszczeniu przez oskarżonego sali sądowej na czas przesłuchania świadka ze względu na krępujące oddziaływanie obecności oskarżonego na świadka.

Uchwała SN z dnia 30 listopada 2004 r., I KZP 25/04

Standard: 26153 (pełna treść orzeczenia)