Odstąpienie od umowy dostawy w części niewykonanej (art. 605 k.c. w zw. z 491 k.c.)

Zgodnie z art. 605 k.c. przez umowę dostawy dostawca zobowiązuje się do wytworzenia rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku oraz do ich dostarczania częściami albo periodycznie, a odbiorca zobowiązuje się do odebrania tych rzeczy i do zapłacenia ceny. Nie budzi wątpliwości, że pozwany jest zobowiązany do zapłaty umówionej ceny za dostarczony towar. Pozwany tego obowiązku również nie kontestuje, podnosząc jedynie zarzut potrącenia wierzytelności wzajemnej - odszkodowania za niewykonanie umowy przez powoda (art. 471 k.c.).

Stosownie do art. 491 § 1 k.c. jeżeli jedna ze stron dopuszcza się zwłoki w wykonaniu zobowiązania z umowy wzajemnej, druga strona może wyznaczyć jej odpowiedni dodatkowy termin do wykonania z zagrożeniem, iż w razie bezskutecznego upływu wyznaczonego terminu będzie uprawniona do odstąpienia od umowy. Jeżeli świadczenia obu stron są podzielne, a jedna ze stron dopuszcza się zwłoki tylko co do części świadczenia, uprawnienie do odstąpienia od umowy przysługujące drugiej stronie ogranicza się, według jej wyboru, albo do tej części, albo do całej reszty niespełnionego świadczenia (art. 491 § 2 k.c.). Powód z tej instytucji skorzystał i skutecznie odstąpił od umowy w części niewykonanej. Bez znaczenia jest to, że opóźnienia w płatności za dostawy były stałą praktyką pozwanego. Istotny jest w tym kontekście jedynie fakt, że pozwany nie zapłacił za styczniowe dostawy w terminie ustalonym w umowie.

Zgodnie z art. 395 § 2 k.c. § 2. w razie wykonania prawa odstąpienia umowa uważana jest za niezawartą. To, co strony już świadczyły, ulega zwrotowi w stanie niezmienionym, chyba że zmiana była konieczna w granicach zwykłego zarządu. Za świadczone usługi oraz za korzystanie z rzeczy należy się drugiej stronie odpowiednie wynagrodzenie. Mając na względzie treść art. 491 § 2 k.c. oświadczenie powoda o odstąpieniu miało skutki tylko w części umowy, która nie została wykonana. Dokonując takiej oceny prawnej Sąd Okręgowy nie naruszył art. 491 k.c.

Z tego względu pozwany jest zobowiązany zapłacić za dostarczone jabłka uzgodnioną cenę (w tym zakresie umowa obowiązuje), w powód nie ma obowiązku wykonać umowy w pozostałym zakresie, tj. dostarczyć pozostałych jabłek (w tym zakresie odstąpienie od umowy jest skuteczne). Rację ma wobec tego Sąd Okręgowy, podnosząc, że pozwany nie może mieć roszczeń odszkodowawczych w związku z niewykonaniem umowy (art. 471 k.c.), skoro na skutek odstąpienia obowiązek świadczenia po stronie powoda ustał. Skoro powód nie był zobowiązany do dostawy jabłek - w tej części umowy, w jakiej doszło do skutecznego odstąpienia - to nie można mu przypisać niewykonania zobowiązania.

Wyrok SA w Warszawie z dnia 29 marca 2018 r., VII AGa 844/18

Standard: 25954 (pełna treść orzeczenia)