Obligatoryjne śledztwo w sprawach o występki podejrzanego funkcjonariusza Policji (art. 309 pkt 2 k.p.k.)

Zgodnie z treścią art. 309 pkt 2 k.p.k. śledztwo prowadzi się w sprawach o występki gdy podejrzanym jest funkcjonariusz Policji. Obowiązek prowadzenia postępowania przygotowawczego w tej formie powstaje z chwilą ujawnienia, iż sprawcą przestępstwa może być funkcjonariusz Policji.

Wykładnia teleologiczna przemawia za prowadzeniem postępowania w formie obligatoryjnego śledztwa od momentu, od którego wiadomo, że podejrzanym będzie funkcjonariusz, o którym mowa w art. 309 pkt 2 k.p.k. W wypadku, gdy z doniesienia, materiałów zebranych w toku czynności sprawdzających lub czynności nie cierpiących zwłoki będzie wynikało, że zarzut powinien być przedstawiony funkcjonariuszowi Policji, konieczne jest wszczęcie śledztwa. W sytuacji, gdy ujawni się to dopiero w toku dochodzenia, przejęcie tego postępowania do śledztwa powinno nastąpić z chwilą, gdy ustali się, że zarzut należy postawić takiej osobie.

Kodeks postępowania karnego z faktu naruszenia przepisu art. 309 pkt 2 k.p.k. nie wiąże obligatoryjnych konsekwencji, w postaci bezwzględnej wadliwości przeprowadzonych czynności prawnych. Zarówno art. 171 § 5 k.p.k. jak i art. 439 § 1 k.p.k., na które wprost lub pośrednio powołuje się apelacja, nie obejmują swą dyspozycją takich sytuacji. Skoro in concreto trzeba wykazać wpływ tej obrazy na treść wyroku to należy zacząć od tego czy przesłuchanie oskarżonych w dochodzeniu, a nie śledztwie naruszyło ich gwarancje procesowe.

Bezwzględnie celem ustawodawcy, który tak sformułował przepis art. 309 pkt 2 k.p.k., było by postępowanie przygotowawcze wobec funkcjonariusza policji było prowadzone przez prokuratora. W uzasadnieniu projektu zmian Kodeksu postępowania karnego z 1997 roku wyraźnie stwierdzono, że podstawowy cel takiej regulacji wynikał z faktu, iż - po pierwsze - prokurator jest w pełni kwalifikowanym, a nierzadko wybitnym prawnikiem, a - po drugie - prokuratura jest instytucją niezależną, w której każda czynność procesowa służy urzeczywistnieniu prawa. Tak rozumiane gwarancje procesowe stron, w szczególności oskarżonego, nie zostały w niniejszej sprawie naruszone gdyż śledztwo w niniejszej sprawie zostało prawie niezwłocznie wszczęte i cały jego tok, poza pierwszym przesłuchaniem oskarżonych w dniu 14 października 2001 roku, był prowadzony przez prokuratora.

Ustawodawca wprowadzając obligatoryjność prowadzenia śledztwa nie wykluczył w przepisie art. 311 § 3 k.p.k., iż śledztwo dotyczące funkcjonariusza policji w określonym zakresie albo dokonanie określonych czynności w toku śledztwa można powierzyć Policji. W żadnym z obowiązujących przepisów, tak jak to dzieje się np. w wypadku prokuratora zgodnie z treścią art. 55 ustawy z dnia 20 czerwca 1985 r. o prokuraturze gdzie wyraźnie zastrzeżono wszelkie czynności tylko do gestii prokuratora, nie wyłączono w wypadku funkcjonariusza Policji możliwości zlecenia przesłuchania podejrzanego przez Policję. W tym ujęciu przesłuchanie oskarżonych w dniu 14 października 2001 roku, zgodnie z treścią art. 311 § 3 k.p.k., stanowi czynność procesową, która mogła być skutecznie przeprowadzona także w toku śledztwa.

Zdaniem Sądu Apelacyjnego przeprowadzenie postępowania przygotowawczego w formie dochodzenia, zamiast obligatoryjnego śledztwa, tylko wtedy mogłoby uzasadniać wadliwość czynności procesowych, gdyby skutki tej usterki mogły wywrzeć wpływ na treść wyroku, a więc gdyby np. godziła ona w istotne interesy uczestników postępowania (np. prawo podejrzanego do obrony czy też przeprowadzenie czynności nastąpiło przez organ w ogóle nieuprawniony). Wady merytoryczne postępowania przygotowawczego, a nie samo uchybienie obowiązkowi dokonywania czynności w określonej formie, powinny uzasadniać odmówienie przez sąd rozpoznawczy waloru dowodowego przeprowadzonych w jego toku czynności.

Wyrok SA w Katowicach z dnia 14 września 2006 r., II AKa 196/06

Standard: 25866