Pojęcie i granice dozwolonych ingerencji w prawa osoby podejrzanej (art. 71 § 1 i art. 299 k.p.k.)
Przepisy ogólne postępowania przygotowawczego (art 297 - 302 k.p.k.) Status podejrzanego i oskarżonego (art. 71 k.p.k.)
Kategoria osób podejrzanych jest czymś szerszym niż „podejrzany” sensu stricte czy „oskarżony”. W kodeksie postępowania karnego takie określenie występuje m.in. w art. 308 § 1 i 2, 192a, 244, 247 – czy wreszcie w art. 225 § 2 i jest powszechnie akceptowane w doktrynie i orzecznictwie. Nie chodzi tu o podejrzanego, czyli osobę, co do której wydano postanowienie o przedstawieniu zarzutów (zob. art. 313 § 1) albo której bez wydania takiego postanowienia postawiono zarzut w związku z przystąpieniem do przesłuchania w charakterze podejrzanego (art. 71 § 1).
Postanowienie SO w Krakowie z dnia 1 grudnia 2015 r., IV Kz 676/15
Standard: 26128 (pełna treść orzeczenia)
Kodeks postępowania karnego nie definiuje pojęcia "osoba podejrzana", ale w kilku przepisach pojęcia tego używa i to wyraźnie akcentując, że nie jest to podejrzany (oskarżony). Jednoznacznie zaś określa podejrzanego, stwierdzając w art. 71 § 1, że za podejrzanego uważa się osobę, co do której wydano postanowienie o przedstawieniu zarzutów albo której bez wydania takiego postanowienia przedstawiono zarzut w związku z przystąpieniem do przesłuchania w charakterze podejrzanego.
W świetle takiej definicji osoba podejrzana jawi się jako osoba będąca w obszarze zainteresowania organów ścigania, osoba podejrzewana o popełnienie przestępstwa, której nie przedstawiono jeszcze zarzutów. Jako że osoba taka nie jest stroną postępowania przygotowawczego (por. art. 299 § 1 k.p.k.), przysługują jej określone uprawnienia wskazane w ustawie (art. 299 § 2 k.p.k.). Jako dot. osoby podejrzanej przykładowo można wymienić:
- art. 74 § 3 k.p.k. pozwalający na dokonanie w stosunku do osoby podejrzanej oględzin zewnętrznych ciała, innych badań niepołączonych z naruszeniem integralności ciała, na pobranie odcisków, na fotografowanie jej, okazywanie w celach rozpoznawczych innym osobom, na pobranie krwi, włosów lub wydzielin organizmu;
- korespondujący z nim art. 192a k.p.k. pozwalający na pobranie prób pisma, zapachu, pozwalający dokonać utrwalenia głosu, a za jej zgodą - zastosować środki techniczne mające na celu kontrolę nieświadomych reakcji organizmu tej osoby, a wszystko to w celu ograniczenia kręgu osób podejrzanych;
- art. 237 § 4 k.p.k. dopuszczający kontrolę i utrwalenie rozmów w stosunku do osoby podejrzanej;
- art. 278 k.p.k. pozwalający na zarządzenie poszukiwań takiej osoby;
- art. 295 § 1 k.p.k. pozwalający na dokonanie przez Policję tymczasowego zajęcia mienia ruchomego osoby podejrzanej.
Te przepisy określają wprost uprawnienia organów prowadzących , bądź nadzorujących postępowanie przygotowawcze. Tym niemniej pośrednio jednak, zakreślając granice dozwolonych ingerencji w prawa osoby podejrzanej, wskazują jej uprawnienia, których naruszyć nie wolno. I w tym zakresie prawa te chronią przepisy Kodeksu postępowania karnego (np. art. 236 dot. przeszukania, art. 240 - podsłuchu, art. 246 § 1 - zatrzymania), zaś w razie braku takiego przepisu szczególnego - art. 302 k.p.k.
Postanowienie SN z dnia 22 lipca 2004 r., WZ 49/04
Standard: 25782 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 25883