Tajemnica zawodowa zawarta w dokumentach (art. 180 i 226 k.p.k.)

Decyzja o zwolnieniu z tajemnicy zawodowej wydana na podstawie art. 180 § 2 k.p.k. dotyczy bezpośrednio zwolnionego z sekretu świadka Prima facie można wysnuć wniosek, że decyzja ta dotyczy bezpośrednio tylko źródła dowodowego, którego dotyczy zwolnienie. Trzeba jednak zauważyć, że źródłem dowodowym, którego dotyczy decyzja, nie zawsze jest osoba. Na gruncie art. 226 k.p.k. odpowiednie stosowanie art. 180 k.p.k. prowadzi do uchylenia tajemnicy zawartej w dokumentach, w szerokim, procesowym rozumieniu tego pojęcia, obejmującym także zapisy na nośnikach innych niż papier. Źródłem dowodu jest więc rzecz.

W przypadku stosowania art. 180 § 1 k.p.k. do świadka wystarczające jest powiązanie prawa do zażalenia ze statusem źródła dowodowego, którego dotyczy decyzja, czyli świadkiem. Natomiast w przypadku stosowania tego przepisu do dokumentów ustalenie kręgu osób, których decyzja o zastosowaniu art. 180 § 1 k.p.k. dotyczy bezpośrednio, winno być powiązane z bardziej uniwersalnym kryterium.

Skoro treścią decyzji opartej na art. 180 § 1 k.p.k. jest uchylenie tajemnicy zawodowej i dowodowe wykorzystanie objętych nią wiadomości w postępowaniu karnym, to decyzja ta dotyczy bezpośrednio osób obowiązanych do zachowania uchylanego obowiązku. Przecież to właśnie ta osoba (w konfiguracji procesowej odpowiadającej realiom niniejszej sprawy: bank) uzyskała przedmiotowe informacje w związku z wykonywaniem zawodu i to ona zobowiązała się chronić je przed ujawnieniem.

W przypadku zwolnienia z tajemnicy świadka - to on jest depozytariuszem uchylanego sekretu, a zatem osobą, której dotyczy to bezpośrednio.

W przypadku odpowiedniego stosowania art. 180 § 1 k.p.k. w kwestii wykorzystania jako dowodów dokumentów (art. 226 k.p.k.) osobą, której decyzja dotyczy bezpośrednio, jest również depozytariusz uchylanego sekretu, czyli osoba, od której prokurator pozyskał dokument.

Wypada silnie wyeksponować, że nowe perspektywy wykładni w zakresie analizowanym w niniejszej uchwale - których nie mogli wykorzystać autorzy wcześniejszych publikacji oraz orzecznictwo z minionego okresu - otworzyła przywoływana już zmiana brzmienia art. 180 § 1 k.p.k., wprowadzona z dniem 1 lipca 2015 r. na mocy ustawy z dnia 27 września 2013 r. o zmianie Kodeksu postępowania karnego i innych ustaw, na podstawie której treść tego przepisu została uzupełniona o przesłankę materialną "dobra wymiaru sprawiedliwości", a nadto dodano doń zdanie ostatnie, przewidujące expressis verbis uprawnienie do wniesienia zażalenia na postanowienie w przedmiocie zwolnienia z tajemnicy zawodowej (a zatem także i w przedmiocie zwolnienia z obowiązku zachowania w dyskrecji treści dokumentu zawierającego taką tajemnicę - art. 180 § 1 zd. ostatnie k.p.k. w zw. z art. 226 k.p.k.).

Uchwała SN z dnia 30 marca 2016 r., I KZP 21/15

Standard: 25771 (pełna treść orzeczenia)