Swoboda wypowiedzi w rozumieniu art. 171 § 7 k.p.k.

Swoboda wypowiedzi w rozumieniu art. 171 § 7 k.p.k., jak to trafnie podnoszono w orzecznictwie (np. w powszechnie akceptowanym wyroku SN z dnia 16 marca 2010 r., III KK 302/09), oznacza brak przymusu w sferze woli człowieka i brak zakłócenia świadomości, co umożliwia decydowanie przez przesłuchiwanego zgodnie z własną wolą o treści składanej wypowiedzi procesowej w sytuacji, gdy żaden czynnik zewnętrzny nie krępuje go w formułowaniu tych wypowiedzi, zaś o niemożności swobodnej wypowiedzi mogą świadczyć tylko takie warunki, w których osoba przesłuchiwana ma zupełnie lub w tak znacznym stopniu sparaliżowaną wolę, że nie może powiedzieć tego, co by chciała, w związku z przedmiotem dokonywanej czynności procesowej.

Swobody wypowiedzi w rozumieniu art. 171 § 7 k.p.k. nie można utożsamiać z nieobecnością przy przesłuchaniu obrońcy, którego absencja może stanowić innego rodzaju uchybienie proceduralne (głównie - naruszenie prawa do obrony w jego aspekcie formalnym). 

Okolicznościami wyłączającymi swobodę wypowiedzi wskazywanymi w doktrynie lub orzecznictwie mogą być stosowanie wobec przesłuchiwanego przymusu absolutnego lub względnego, wprowadzanie go w błąd lub składanie mu niedozwolonych obietnic nie zasługujących na aprobatę, stan chorobowy, depresja, zatrucie alkoholowe, tworzenie stanu grozy, przerażenia, naruszenia przepisów Kodeksu postępowania karnego wpływające na swobodę wypowiedzi, sugestie, różne formy nacisku psychicznego, nadmierny pośpiech uniemożliwiający swobodną wypowiedź, stosowanie nieprzewidzianych przepisami środków przymusu, krępująca obecność policjanta poprzednio dokonującego przesłuchania, wielokrotność przesłuchań przy jednoczesnym zmęczeniu itd.).

Za okoliczności wyłączające swobodę wypowiedzi danej osoby nie mogą być uznane jej trwałe cechy wewnętrzne, choćby nawet utrudniały swobodne wypowiadanie się w toku czynności procesowej - takie, jak w przypadku R. Z. jego upośledzenie umysłowe w stopniu umiarkowanym z pogranicza stopnia lekkiego powodujące, że wg opinii biegłych lekarzy psychiatrów (k. 394-399 t. II) jego wiek umysłowy odpowiada umysłowi dziecka między 6 a 9 rokiem życia. Przyjęcie, że czynnik ten niejako automatycznie wyłącza swobodę wypowiedzi, powodowałby wszakże, że taka osoba nigdy nie mogłaby zostać przesłuchana w sposób przydatny dowodowo w żadnym postępowaniu karnym, a zniwelowaniu takiej trwałej właściwości osobistej podejrzanego nie powodowałaby przecież obecność jego obrońcy przy przesłuchaniu.

Wyrok SA w Katowicach z dnia 22 września 2022 r., II AKa 230/22

Standard: 89131 (pełna treść orzeczenia)

Swoboda wypowiedzi w rozumieniu art. 171 § 7 k.p.k. oznacza brak przymusu w sferze woli człowieka, a także brak zakłócenia świadomości. Jest to możliwość decydowania przez przesłuchiwanego, zgodnie z własną wolą, o treści składanej przez niego wypowiedzi w sytuacji, gdy żaden czynnik zewnętrzny nie krępuje go w formułowaniu tych wypowiedzi (tak np. SN w wyroku z dnia 16 marca 2010 r., III KK 302/09).

Wyrok SA w Warszawie z dnia 26 kwietnia 2019 r., II AKa 190/17

Standard: 77691 (pełna treść orzeczenia)