Komunikowanie się oskarżonego z obrońcą podczas toczącej się rozprawy
Prawo oskarżonego do kontaktu z obrońcą (art. 73 k.p.k.) Rozpoczęcie rozprawy głównej (art 381 - 384 k.p.k.)
Art. 73 § 1 k.p.k. daje tymczasowo aresztowanemu oskarżonemu prawo do porozumiewania się ze swym obrońcą podczas nieobecności innych osób. Nie może on być jednak rozumiany w sposób prezentowany w apelacji: jako dający oskarżonemu i obrońcy prawo do permanentnego komunikowania się, podczas toczącej się rozprawy, w sposób wyłączający możliwość poznania treści tych komunikatów przez inne osoby.
Porozumiewanie się oskarżonego z obrońcą w nieobecności innych osób, na sali rozpraw, w czasie trwania rozprawy jest z istoty rzeczy niemożliwe. Na rozprawie obecni są przecież członkowie składu orzekającego, prokurator, oskarżyciele posiłkowi, ich pełnomocnicy, inne osoby oskarżone, ich obrońcy, policjanci konwojujący oskarżonych, świadkowie, biegli, publiczność. Oskarżeni zajmują miejsce na ławie oskarżonych a obrońcy na ławie obrończej.
Ustawa procesowa nie daje oskarżonemu i obrońcy prawa do nieustannego porozumiewania się podczas trwania rozprawy w sposób wykluczający dotarcie do innych osób treści komunikatów. Jak wskazano wyżej byłoby to z istoty rzeczy niemożliwe.
Obrońca ma prawo do komunikowania się z pozbawianym wolności oskarżonym pod nieobecność innych osób w postępowaniu sądowym bez ograniczeń z art. 78 § 2 i 3 k.p.k. ale ze względów porządkowych musi uzyskać zezwolenie Sądu stosownie do art. 217 § 1. k.k.w. w zw. z art. 215 § 1 k.k.w. i § 313 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 23 grudnia 2015 r. - Regulamin urzędowania sądów powszechnych.
Możliwe jest także uzyskanie przez obrońcę widzenia z oskarżonym pod nieobecność innych osób przy sposobności rozprawy (§ 314 cyt. rozporządzenia) np. w sytuacji konieczności uzgodnienia ważnych dla obrony kwestii w związku z okolicznościami ujawnionymi na rozprawie.
Wyrok SA we Wrocławiu z dnia 22 listopada 2017 r., II AKa 229/17
Standard: 25677 (pełna treść orzeczenia)
Odstępstwo od reguły swobodnego kontaktu oskarżonego z obrońcą może mieć miejsce tylko w postępowaniu przygotowawczym w ciągu pierwszych 14 dni od momentu tymczasowego aresztowania i jedynie „w szczególnie uzasadnionym wypadku” (art. 73 § 2 i 4 k.p.k.). Ograniczenia krępujące porozumiewanie się oskarżonego z obrońcą w postępowaniu jurysdykcyjnym nie są więc – a contrario – dozwolone.
Poprzez uniemożliwienie oskarżonemu swobodnego kontaktu ze swoim obrońcą na etapie postępowania sądowego dochodzi na ogół do unicestwienia prawa do obrony w znaczeniu materialnym. Jeśli sytuacja taka powstaje na rozprawie głównej w wypadku wystąpienia przesłanki obrony obowiązkowej, nadto tuż przed zamknięciem przewodu sądowego i głosami stron, czyli w momencie, kiedy rozmowa oskarżonego z obrońcą w „cztery oczy” nabiera znaczenia, którego nie sposób przecenić, to uprawnione jest twierdzenie, że dochodzi do uchybienia wymienionego w art. 439 § 1 pkt 10 in fine k.p.k.
Wyrok SN z dnia 8 czerwca 2004 r., III KK 419/03
Standard: 35492 (pełna treść orzeczenia)