Termin do złożenia wniosku o uzasadnienie wyroku (art. 422 § 1 k.p.k.)

Otwarcie terminu do zaskarżenia, w związku ze złożeniem wniosku o doręczenie orzeczenia przez stronę, obrońcę lub pełnomocnika, pozwala na wniesienie środka zaskarżenia także ustanowionemu dodatkowego lub innemu przedstawicielowi procesowemu w tym biegnącym już terminie.

Jeżeli po doręczeniu przedstawicielowi procesowemu strony wyroku z uzasadnieniem został ustanowiony inny przedstawiciel zamiast lub obok dotychczasowego, to może on wnieść apelację w terminie biegnącym dla tego, który złożył wniosek. Natomiast gdy wniosek złożyła oddzielnie strona oraz jej przedstawiciel procesowy i każdy z nich otrzymał w innym czasie wyrok z uzasadnieniem, to termin do wniesienia apelacji dla każdego z tych podmiotów należy liczyć od daty późniejszego z dokonanych doręczeń, a nie dla każdego z nich oddzielnie (por. uchwałę SN z dnia 28 kwietnia 1980 r., VI KZP 8/80; a w nowszym orzecznictwie postanowienie SN z dnia 26 lutego 2015 r., III KZ 8/2015).

Postanowienie SN z dnia 22 października 2024 r., III KZ 44/24

Standard: 83396 (pełna treść orzeczenia)

Skoro dyspozycja przepisu art. 422 § 1 k.p.k. stanowi o tym, że wniosek o uzasadnienie strona może złożyć „w terminie zawitym 7 dni od daty ogłoszenia wyroku”, to oznacza, że może to uczynić tylko w tym okresie, to jest bezspornie biegnącym „od daty ogłoszenia wyroku”. Stąd też i nie powinien budzić wątpliwości wymóg by czynność tą dokonano już po „ogłoszeniu wyroku”, bo wtedy w ogóle rozpoczyna swój bieg tenże przewidziany przez ustawę termin do dokonania tej czynności, a dopełnienie tego warunku uczyni ją dopiero (formalnie) procesowo skuteczną.

Postanowienie SN z dnia 19 lutego 2013 r., II KZ 5/13

Standard: 41283 (pełna treść orzeczenia)

Wniosek o sporządzenie na piśmie i doręczenie uzasadnienia wyroku, złożony na podstawie art. 422 § 1 k.p.k. przez obrońcę oskarżonego, zobowiązuje sąd do doręczenia odpisu wyroku wraz z uzasadnieniem na podstawie art. 423 § 2 k.p.k. temu obrońcy, chyba że z treści wniosku lub z innych okoliczności ujawnionych w sprawie wynika, iż odpis ten powinien być doręczony również albo wyłącznie oskarżonemu, ewentualnie także innemu obrońcy.

Nie straciły na aktualności poglądy, zgodnie z którymi wniosek o sporządzenie na piśmie uzasadnienia wyroku sporządzony nie osobiście przez skazanego, lecz w jego imieniu przez ustanowionego przez niego obrońcę otwiera termin do wniesienia rewizji zarówno dla obrońcy, jak i oskarżonego osobiście. Termin ten liczy się od daty doręczenia obrońcy odpisu wyroku z uzasadnieniem (por. postanowienie SN z dnia 14 listopada 1972 r., V KRN 437/72).

Interesy procesowe oskarżonego nie mogą doznać uszczerbku przy takim liczeniu biegu terminu z uwagi na to, że ewentualne zaniedbanie obrońcy, polegające na niepowiadomieniu oskarżonego o doręczeniu wyroku, stanowić będzie podstawę do przywrócenia temu ostatniemu terminu do wniesienia apelacji osobistej, zgodnie z jednolitą od wielu lat linią orzecznictwa, w świetle której termin powinien być przywrócony, jeśli do jego uchybienia doszło z winy obrońcy. Jeśli zaś wniosek o doręczenie wyroku złożyli, w terminie określonym w art. 422 § 1 k.p.k., oddzielnie obrońca i sam oskarżony i każdy z nich otrzymał w innym czasie wyrok wraz z uzasadnieniem, to termin do wniesienia apelacji dla każdego z tych podmiotów należy liczyć od daty późniejszego z dokonanych doręczeń, a nie dla każdego z nich oddzielnie (zob. np. uchwałę SN z dnia 28 kwietnia 1980 r., VI KZP 8/80 oraz postanowienie SA w Gdańsku z dnia 9 września 1992 r., II AKz 304/92 i postanowienie SA w Krakowie z dnia 11 marca 1993 r., II AKz 58/93).

Przyjęcie założenia, że złożenie wniosku o sporządzenie uzasadnienia wyroku przez reprezentanta procesowego oskarżonego spełnia zarówno wobec obrońcy, jak i wobec samego oskarżonego, warunek, od którego ustawa uzależnia możliwość wniesienia apelacji, prowadzi też do wniosku, iż jeśli oskarżony ma dwóch lub trzech obrońców, ale wniosek na podstawie art. 422 § 1 k.p.k. złożył tylko jeden z nich, to co prawda – zgodnie z przedstawionymi wyżej zapatrywaniami dotyczącymi normy wyrażonej w art. 423 § 2 k.p.k. – wyrok wraz z uzasadnieniem powinien być doręczony tylko temu właśnie obrońcy, ale droga do zaskarżenia wyroku apelacją otwarta jest także dla pozostałych. Co więcej, w wypadku, gdy reprezentant procesowy oskarżonego złożył wniosek o sporządzenie i doręczenie uzasadnienia wyroku, apelację może wnieść następnie także i później ustanowiony przez oskarżonego obrońca, ale winien to uczynić z zachowaniem czternastodniowego terminu od doręczenia dokonanego temu obrońcy, który złożył wniosek na podstawie art. 422 § 1 k.p.k. (por. uchwałę SN z dnia 17 lipca 1974 r., VI KZP 14/74).

Trafnie przyjął Sąd Apelacyjny we Wrocławiu w postanowieniu z dnia 17 lipca 2002 r. (II AKz 324/02), iż jeśli obrońca oskarżonego złoży w terminie wniosek o sporządzenie na piśmie i doręczenie uzasadnienia wyroku, a następnie – jeszcze przed sporządzeniem uzasadnienia wyroku, ale już po upływie 7-dniowego terminu z art. 422 § 1 k.p.k. – taki sam wniosek złoży osobiście oskarżony, to podlega on uwzględnieniu, jako uzupełnienie wniosku obrońcy, a w konsekwencji po sporządzeniu uzasadnienia wyroku należy go doręczyć nie tylko obrońcy, ale także samemu oskarżonemu. Kontynuując tę zasadną linię rozumowania dopowiedzieć należy, że sąd powinien doręczyć odpis wyroku oskarżonemu (ewentualnie także i innym jego reprezentantom procesowym), choćby ten (ci) nie złożył(-li) wniosku na podstawie art. 422 § 1 k.p.k., także i wtedy, gdy we wniosku jego obrońcy, złożonym na wskazanej wyżej podstawie prawnej, zawarta została prośba doręczenia wyroku nie tylko autorowi wniosku, ale i samemu oskarżonemu (ewentualnie także pozostałym jego reprezentantom procesowym). Składając taki wniosek obrońca może także zawrzeć w nim żądanie, aby odpis wyroku został doręczony nie autorowi wniosku, ale samemu oskarżonemu albo innemu obrońcy ustanowionemu przez oskarżonego, np. w związku z tym, że oskarżony wypowiada upoważnienie do obrony swemu dotychczasowemu reprezentantowi procesowemu lub ten ostatni wypowiada upoważnienie obrończe oskarżonemu. W szczególnych sytuacjach ujawnionych w sprawie, konieczność doręczenia wyroku wraz z uzasadnieniem nie obrońcy, który złożył wniosek na podstawie art. 422 § 1 k.p.k., lecz wyłącznie oskarżonemu (ewentualnie także i innemu obrońcy) wynikać może nie tylko z wyraźnego oświadczenia woli zawartego w tym przedmiocie w samym wniosku, ale właśnie z innych okoliczności ujawnionych w sprawie (np. śmierć obrońcy, który złożył wniosek i ustanowienie przez oskarżonego w jego miejsce innego reprezentanta procesowego, zmiana zarządzenia w przedmiocie wyznaczenia na dalszym etapie postępowania obrońcą z urzędu innego adwokata, dokonana już po złożeniu wniosku przez poprzedniego obrońcę).

Uchwała SN z dnia 9 czerwca 2006 r., I KZP 10/06

Standard: 34028 (pełna treść orzeczenia)

Jednoznaczne brzmienie przepisu art. 422 § 1 k.p.k. wskazuje, że określony w nim termin 7 dni do złożenia wniosku o sporządzenie na piśmie i doręczenie uzasadnienia dotyczy wszystkich wyroków, które zostały ogłoszone w sposób określony w art. 418 § 1 k.p.k. (chyba że przepis szczególny stanowi inaczej - od daty doręczenia: art. 422 § 2 k.p.k. i art. 482 § 1 zd. drugie k.p.k.) i biegnie właśnie od daty jego ogłoszenia. Dotyczy to wyrokowania zarówno na rozprawie, jak i na posiedzeniu w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji (art. 422 k.p.k. znajduje się w rozdziale 47, w dziale VIII Postępowanie przed sądem pierwszej instancji), także w postępowaniach szczególnych (art. 468 k.p.k., art. 485 k.p.k.), w postępowaniu o wydanie wyroku łącznego (art. 574 k.p.k.) oraz w postępowaniu w sprawach podlegających orzecznictwu sądów wojskowych (art. 646 k.p.k.). Tak samo jest, jeżeli chodzi o pozostałe przepisy rozdziału 47 k.p.k., z których większość dotyczy każdej czynności wyrokowania, a tylko niektóre z nich wyłącznie wydawania wyroku na rozprawie (np. art. 409 k.p.k.) albo na posiedzeniu (np. art. 418a k.p.k.).

Ustawodawca w art. 422 § 1 k.p.k. początek terminu do złożenia określonego w nim wniosku wiąże z datą ogłoszenia wyroku. Odmiennie natomiast - w art. 422 § 2 k.p.k. i w art. 482 § 1 zdanie drugie k.p.k., stanowiąc, że termin ten rozpoczyna bieg od daty doręczenia oskarżonemu wyroku albo jego odpisu. Tak samo jest również w wypadku wyroku wydanego w postępowaniu wznowieniowym na posiedzeniu bez udziału stron (art. 544 § 3 in principio k.p.k.), co jednak wynika nie z treści któregokolwiek przepisu rozdziału 56 Kodeksu postępowania karnego, lecz z tego, że strony nie wiedzą o terminie tego posiedzenia i dopiero z doręczonego wyroku (art. 100 § 3 k.p.k.) dowiadują się, iż zostało wydane tego rodzaju orzeczenie, i jak może być ono zaskarżone (art. 100 § 6 k.p.k.).

Względy gwarancyjne przemawiają za przyjęciem, że w takiej sytuacji procesowej bieg terminu do złożenia wniosku o sporządzenie na piśmie i doręczenie uzasadnienia wyroku rozpoczyna się od doręczenia wyroku. Żaden inny przepis kodeksu, poza wyżej już wskazanymi, nie określa odmiennie, niż art. 422 § 1 k.p.k., początku biegu terminu do złożenia wniosku o sporządzenie na piśmie i doręczenie uzasadnienia wyroku. Nie czynią tego również przepisy art. 100 § 3 i 6 k.p.k., stanowiąc jedynie, iż wyrok zapadły na posiedzeniu doręcza się stronom (§ 3), jednocześnie pouczając je o przysługującym im, między innymi na podstawie art. 422 § 1 k.p.k., prawie, terminie i sposobie wniesienia środka zaskarżenia (postanowienie SN z dnia 14 stycznia 1997 r., III KZ 99/96).

Art. 422 § 1 k.p.k. uzależnia początek terminu od czynności procesowej "ogłoszenia wyroku".

Uchwała SN z dnia 25 marca 2004 r., I KZP 46/03

Standard: 25616 (pełna treść orzeczenia)

Ogłoszenie wydanego na rozprawie wyroku podczas nieobecności strony, która nie została zawiadomiona o terminie tej rozprawy - choć stanowi oczywiste uchybienie obowiązkowi określonemu w art. 102 § 1-3 k.p.k. [art. 117 § 1-3 k.p.k.] - jest czynnością prawnie skuteczną i rozpoczyna bieg terminu zawitego do złożenia wniosku o sporządzenie na piśmie uzasadnienia wyroku (z wyjątkiem sytuacji określonej w art. 370 § 2 k.p.k. [art. 422 § 2a.k.p.k.); niedopełnienie zaś przez sąd tego obowiązku, powodującego niedotrzymanie przez stronę terminu zawitego, sprawia, że niedotrzymanie to następuje z przyczyn "od strony niezależnych" i uzasadnia postąpienie zgodnie z art. 111 § 1 k.p.k. [art. 126 § 1 k.p.k.]

Ewentualne odmienne stanowisko, które uzależniałoby bieg tego terminu od tego, czy zainteresowana strona (czy nawet obrońca oskarżonego) została zawiadomiona o terminie przeprowadzonych uprzednio czynności procesowych, musiałoby wynikać ze szczególnego unormowania ustawowego, a po wtóre mogłoby prowadzić do braku jakiejkolwiek pewności co do prawomocności orzeczeń i stwarzałoby możliwość ich wzruszenia na niekorzyść oskarżonego po upływie dłuższego czasu niż wymieniony w art. 463 § 2 k.p.k. [art. 524 § 3 k.p.k.] tylko dlatego, że zainteresowana strona nie została zawiadomiona o terminie czynności procesowej.

Uchwała SN z dnia 22 grudnia 1988 r., VI KZP 15/88

Standard: 39193 (pełna treść orzeczenia)

W wypadku gdy wniosek o sporządzenie na piśmie uzasadnienia wyroku złożył oskarżony osobiście oraz jego obrońca, któremu następnie odpis wyroku doręczono później niż oskarżonemu, termin do wniesienia przez oskarżonego rewizji od wyroku sądu rejonowego liczy się od daty doręczenia wyroku z uzasadnieniem obrońcy.

Uchwała SN z dnia 28 kwietnia 1980 r., VI KZP 8/80

Standard: 39965 (pełna treść orzeczenia)

W razie stwierdzenia, że wniosek o sporządzenie na piśmie uzasadnienia wyroku został złożony po terminie, jak również w wypadku uznania niezasadności przywrócenia terminu do złożenia takiego wniosku sąd rewizyjny na podstawie art. 379 k.p.k. [art. 430 k.p.k.] pozostawia rewizję bez rozpoznania - jako niedopuszczalną z mocy ustawy.

Uchwała SN z dnia 19 grudnia 1973 r., VI KZP 44/73

Standard: 40726 (pełna treść orzeczenia)

Wniosek o sporządzenie na piśmie uzasadnienia wyroku sporządzony nie osobiście przez skazanego, lecz w jego imieniu przez ustanowionego przez niego obrońcę otwiera termin do wniesienia rewizji zarówno dla obrońcy, jak i oskarżonego osobiście. Termin ten liczy się od daty doręczenia obrońcy odpisu wyroku z uzasadnieniem.

Postanowienie SN z dnia 14 listopada 1972 r., V KRN 437/72

Standard: 41049 (pełna treść orzeczenia)