Wniosek skazanego o wyznaczenie rozprawy (art. 177 k.k.s.)

Ratio legis rozwiązania normatywnego, jakie statuuje przepis art. 177 k.k.s., podyktowane jest względami gwarancyjnymi i zmierza, w drodze quasi-sprzeciwu - wniosku o wyznaczenie rozprawy, do urealnienia prawa skazanego do zaskarżenia wyroku wydanego w postępowaniu in absentia. Warunkiem sine qua non wywołania adekwatnego skutku - utraty ex lege mocy prawnej prawomocnego wyroku wydanego w powyższym trybie - jest łączne ziszczenie się dwóch przesłanek - złożenie przez skazanego wniosku o wyznaczenie rozprawy oraz osobiste stawiennictwo skazanego na rozprawie wyznaczonej w następstwie złożonego wniosku.

Aczkolwiek ustawa precyzuje, że uprawnienie do złożenia na piśmie wniosku o wyznaczenie rozprawy przysługuje wyłącznie skazanemu, to oczywiście (nota bene tak, jak w przedmiotowej sprawie) może to uczynić także obrońca skazanego (arg. ex art. 86 § 1 k.p.k. w zw. z art. 113 § 1 k.k.s.).

W doktrynie wskazuje się także, że przepis art. 177 k.k.s. przewiduje nadzwyczajny środek zaskarżenia, zaś wskazana w nim utrata mocy przez wyrok wydany w postępowaniu prowadzonym w stosunku do nieobecnych może mieć miejsce wyłącznie w sytuacji ujawnienia się (ujęcia) sprawcy po uprawomocnieniu się takiego orzeczenia, jednocześnie będącego wyrokiem, gdyż tylko wówczas można mówić o "skazanym" - arg. ex art. 177 zd. 1 in fine k.k.s. 

Środek ten, określany verba legis mianem "wniosku", należy do kategorii tzw. quasi-sprzeciwów, albowiem wywołuje utratę mocy wydanego wyroku ex lege.

Wniosek o wyznaczenie rozprawy, o jakim mowa w art. 177 k.k.s., nie jest stricte środkiem odwoławczym, a zatem w przypadku, gdy traci moc wyrok wydany przez sąd pierwszej instancji, nie obowiązuje zakaz reformationis in peius w toczącym się postępowaniu ponownym przed tym sądem, zaś od wydanego orzeczenia będą służyły środki odwoławcze na zasadach ogólnych. Jednakże, w razie ponownego rozpoznania sprawy na rozprawie odwoławczej, wyznaczonej w wyniku złożenia środka zaskarżenia z art. 177 k.k.s. oraz utraty ex lege, z chwilą stawienia się skazanego na tej rozprawie, mocy wyroku sądu drugiej instancji, wydanego w trybie in absentia - sąd ad quem związany jest zakazem reformationis in peius tylko wtedy, gdy uprzednio orzekał rozpoznając apelację wniesioną jedynie na korzyść oskarżonego 

Ochrona ta nie jest jedynie prostą implikacją samego złożenia - wskazanego w art. 177 k.k.s. "wniosku", lecz podyktowana jest przede wszystkim tymi względami gwarancyjnymi, jakie związane są z faktem zaskarżenia apelacją, wyłącznie na korzyść oskarżonego, wyroku wydanego przez sąd pierwszej instancji. Zakaz reformationis in peius odnosić bowiem należy tylko do środków odwoławczych.

Wyrok SN z dnia 1 października 2015 r., II KK 124/15

Standard: 25555 (pełna treść orzeczenia)