Kasacji od prawomocnego wyroku wydanego w sprawie o przestępstwo skarbowe przez interwenienta

Sąd Najwyższy w niniejszym składzie w pełni podziela stanowisko wyrażone w postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 28 listopada 2003 r., sygn. akt V KK 240/03. Zgodnie z cytowanym postanowieniem, jeśli kasację od prawomocnego wyroku wydanego w sprawie o przestępstwo skarbowe wnosi interwenient, roszczący sobie prawo do przedmiotu, co do którego orzeczono przepadek, to kontrola dopuszczalności kasacji powinna uwzględniać także warunki określone w art. 523 § 2 i 3 k.p.k. Niezbędne jest zatem ustalenie kierunku zaskarżenia w odniesieniu do sytuacji procesowej oskarżonego, z dostrzeżeniem korzyści bądź dolegliwości, które może spowodować dla niego uwzględnienie zarzutów kasacji. To zaś pozwoli stwierdzić, czy kasacja jest dopuszczalna ze względu na kategorię prawomocnego orzeczenia, od którego została złożona.

Kierunek zaskarżenia, jeśli nawet nie został wprost określony w skardze kasacyjnej, Sąd winien ustalić na podstawie wniosków i zarzutów podniesionych w skardze kasacyjnej. Jakkolwiek w przedmiotowej kasacji skarżący nie określił wprost kierunku skargi kasacyjnej, to jednak z treści stawianych w niej zarzutów kasacyjnych daje się wysnuć wniosek, iż jest ona skierowana na korzyść oskarżonego. Skarżący kwestionuje m.in. przyjęcie istnienia warunków do orzeczenia przepadku ciągnika siodłowego, jako przedmiotu służącego do popełnienia przestępstwa. W tej sytuacji skarżący oprócz polepszenia sytuacji procesowej interwenienta, zmierza jednocześnie do poprawy sytuacji oskarżonego.

W związku z faktem, iż kasacja wniesiona przez interwenienta, w razie jej uwzględnienia, zmieniłaby na korzyść sytuację oskarżonego w procesie, uprawnienie do jej wniesienia podlega ograniczeniu określonemu w art. 523 § 2 k.p.k. i jest nim objęte, gdyż w prawomocnym wyroku skazującym orzeczono wobec oskarżonego karę pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem wykonania. Wniesiona kasacja była niedopuszczalna z mocy ustawy i jako taka nie powinna była zostać przyjęta przez prezesa sądu odwoławczego (art. 429 § 1 k.p.k.) (por. post. SN z dnia 28 listopada 2003 r., sygn. akt V KK 240/03).

Postanowienie SN z dnia 11 października 2005 r., III KK 270/05

Standard: 25550

Zdaniem Sądu Najwyższego, analiza art. 523 k.p.k. prowadzi do wniosku, iż błędne jest drugie z założeń autora zażalenia, jakoby obowiązujące prawo procesowe przewidywało uprawnienie strony do wniesienia kasacji o charakterze "abstrakcyjnym" czy też "neutralnym".

Wprowadzając cytowanym przepisem przedmiotowe ograniczenia w uprawnieniach stron do wniesienia kasacji, mimo spełnienia pozostałych warunków zawartych w przepisach rozdziału 55 k.p.k., ustawodawca powiązał je bezpośrednio z kierunkiem kasacji - na korzyść lub na niekorzyść skazanego. W odniesieniu do kasacji na korzyść sformułował dodatkową przesłankę dopuszczalności - skazanie na karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania, przewidując jednocześnie uchylenie tej przesłanki dla kasacji wniesionej w oparciu o uchybienia z art. 439 k.p.k., jak również w odniesieniu do podmiotów określonych w art. 521 k.p.k.

Tak więc, jak stwierdził trafnie Sąd Najwyższy w znanym autorowi zażalenia postanowieniu z dnia 28 listopada 2003 r., sygn. akt V KK 240/03, kontrola dopuszczalności kasacji, poprzedzająca decyzję prezesa sądu odwoławczego o przyjęciu kasacji interwenienta od prawomocnego wyroku wydanego w sprawie o przestępstwo skarbowe - podobnie jak pozostałych

Przepadek przedmiotów to jeden ze środków karnych przewidzianych w art. 22 § 2 k.k.s., który ma fakultatywne bądź - w określonych w ustawie wypadkach - obligatoryjne zastosowanie wobec sprawców przestępstw skarbowych, przy czym, zgodnie z art. 31 § 1 k.k.s., przepadek może dotyczyć również przedmiotów, które nie stanowią własności sprawcy.

Niewątpliwie kasacja interwenienta kwestionująca rozstrzygnięcie o zastosowaniu środka karnego w postaci przepadku przedmiotów, do których rości on sobie prawo własności, zmierza do uchylenia tego rozstrzygnięcia w jego interesie, gdyż przejście prawa własności na rzecz Skarbu Państwa powoduje, iż doznaje on wymiernej straty. Jednakże ewentualne uwzględnienie kasacji interwenienta prowadzi do zmniejszenia dolegliwości skazanego przez uchylenie zastosowanego wobec niego środka karnego, a także powoduje uchylenie podstawy do ewentualnej odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną interwenientowi, wynikłą z wydania i wykonania rozstrzygnięcia o przepadku przedmiotów.

Na koniec wypada wskazać, iż przedmiotowe ograniczenia dopuszczalności kasacji pierwotnie zawierał jedynie Kodeks karny skarbowy w art. 168 k.k.s., zatem miały one zastosowanie wyłącznie do postępowania w sprawach o przestępstwa skarbowe, co daje podstawę do przyjęcia, iż ustawodawca sformułował je z pełną świadomością ich znaczenia dla uprawnień interwenienta do wniesienia kasacji i nie przewidział dla niego pozycji szczególnej. Do Kodeksu postępowania karnego wprowadziła je dopiero ustawa z 20 lipca 2000 r., obowiązująca od dnia 1 września 2000 r. (Dz. U. Nr 62, poz. 717).

W obu aktach prawnych ograniczenia dopuszczalności kasacji dotyczą wszystkich stron, wnoszących kasacje na korzyść oskarżonego, trudno zatem dopatrzyć się zarówno w tej regulacji, jak i jej wykładni nie tylko wspomnianej w zażaleniu absurdalnej sytuacji interwenienta, jak też naruszenia zasady równości, tym bardziej że rozstrzygnięcia, które w związku z regulacją zawartą w art. 523 § 2 i 3 k.p.k. nie mogą być zaskarżone w drodze kasacji stron - mogą zaskarżyć podmioty określone w art. 521 kpk.

Postanowienie SN z dnia 18 sierpnia 2005 r., III KZ 35/05

Standard: 25551