Pojęcie „tok postępowania przygotowawczego” w rozumieniu art. 5 ust. 1

Tok postępowania przygotowawczego w rozumieniu art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz. U. Nr 179, poz. 1843, ze zm.) kończy uprawomocnienie się postanowienia o jego umorzeniu.

Brak analogicznej do postępowania sądowego wyraźnej regulacji dopuszczalności skargi w postępowaniu przygotowawczym, po jego nieprawomocnym umorzeniu, nie przemawia za stosowaniem odmiennych kryteriów dopuszczalności. Ten brak analogicznej regulacji dotyczącej pozasądowych etapów szeroko rozumianego postępowania karnego wynikać może z ich odmienności, nie stanowi natomiast przyzwolenia na wydostanie się spod tej kontroli jakiegokolwiek fragmentu tego postępowania. Tak jednak by się stało, gdyby cezurą dopuszczalności skargi na przewlekłość postępowania przygotowawczego uczynić wydanie przez prokuratora prowadzącego lub nadzorującego to postępowanie postanowienia o jego umorzeniu.

Jak wynika z przepisów Kodeksu postępowania karnego, wydanie takiego postanowienia nie zamyka toku postępowania. Ustawa procesowa przewiduje w art. 306 § 1 prawo jego zaskarżenia przez strony, uprawnione również do wniesienia skargi na jego przewlekłość na podstawie art. 3 pkt 4 ustawy o skardze. Uchylenie zaskarżonego postanowienia przez sąd na podstawie art. 330 § 1 k.p.k. powoduje konieczność dokonania dalszych zleconych przez sąd czynności przez prokuratora prowadzącego lub nadzorującego postępowanie przygotowawcze czy też w celu wyjaśnienia okoliczności wskazanych przez sąd. Postępowanie przygotowawcze, mimo wcześniejszego umorzenia co do istoty sprawy, toczy się dalej i podlega kontroli zainicjowanej skargą na jego przewlekłość. Kontrola ta obejmuje dotychczasowy przebieg postępowania przygotowawczego i może powodować – w określonej w ustawie o skardze sytuacji – celowość zalecenia podjęcia przez prokuratora prowadzącego lub nadzorującego to postępowanie odpowiednich czynności w wyznaczonym terminie.

Założenie, że tok postępowania przygotowawczego kończy wydanie przez prokuratora prowadzącego lub nadzorującego to postępowanie postanowienia o jego umorzeniu oznacza pozostawienie omówionych czynności poza zakresem ustawy o skardze, co nie może być zaaprobowane.

Oceniając natomiast charakter terminu do wniesienia skargi na przewlekłość postępowania opisanego wyrazami „w toku postępowania” uznać należy, że jest to termin materialnoprawny, w teorii procesu karnego określany mianem prekluzyjnego. Jest więc to termin nieprzywracalny, tak jak niemożliwe jest przywrócenie toku zakończonego postępowania karnego w rozumieniu art. 5 ust. 1 ustawy o skardze, zakreślającego upływ tego terminu.

Uchwała SN z dnia 31 marca 2011 r., WZP 2/10

Standard: 25399 (pełna treść orzeczenia)

W rozumieniu art. 5 ust. 1 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki skarga na przewlekłość postępowania przygotowawczego jest wniesiona w terminie, czyli „w toku postępowania”, jeżeli złożona zostanie do czasu prawomocnego zakończenia tego postępowania albo skierowania do sądu aktu oskarżenia bądź wniosków określonych w art. 324 § 2 i 336 § 1 k.p.k., w tym również po uzupełnieniu śledztwa lub dochodzenia dokonanego po zwrocie sprawy prokuratorowi w tych sytuacjach, w których staje się on ponownie jej gospodarzem.

Postanowienie SN z dnia 21 lipca 2009 r., WSP 1/09

Standard: 42519 (pełna treść orzeczenia)