Charakter i doręczenie odpisu pisma złożonego na wezwanie do uzupełnienia braków apelacji (art. 132 k.p.c.)

Przepis art. 132 § 1[1] k.p.c. dotyczy również wniesionego przez pełnomocnika odpisu pisma procesowego zawierającego uzupełnienie braków formalnych apelacji.

Z zakresu pism procesowych objętych przewidzianymi w art. 132 § 1 k.p.c. doręczeniami bezpośrednimi zostały wyłączone pisma enumeratywnie wymienione w art. 132 § 1[1] k.p.c. Odpisy tych pism dla strony przeciwnej (innych uczestników postępowania) należy złożyć w sądzie. Niestosowanie wspomnianej zasady doręczeń bezpośrednich do pism procesowych wymienionych w art. 132 § 1[1]k.p.c. jest uzasadnione ich charakterem. Wspólną cechą tych pism jest to, że ze względu na stawiane im wymagania formalne i fiskalne, których weryfikacja należy do sądu (art. 370 i art. 373 k.p.c.), nie można wykluczyć, że mimo sporządzenia ich przez osoby zajmujące się profesjonalnie świadczeniem pomocy prawnej pojawią się podstawy do odmowy nadania im dalszego biegu i odrzucenia ich.

W piśmiennictwie przyjmuje się, że bezpośredniemu doręczeniu nie podlegają odpisy pism procesowych złożonych na skutek zarządzenia zobowiązującego do uzupełnienia braków formalnych pism wymienionych w art. 132 § 1[1] k.p.c. Wynika to z założenia, że pisma takie nie mają charakteru samodzielnych pism, gdyż są składane w celu uzupełnienia innych wskazanych w art. 132 § 1[1] k.p.c. pism procesowych.

Argumentu na rzecz tezy, że odpis pisma zawierającego uzupełnienia braków formalnych apelacji nie ma samodzielnego charakteru dostarcza postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 9 lipca 2008 r., V CZ 44/08 (OSNC-ZD z 2009 r., nr 2, poz. 55), w którym orzeczono, że termin do uiszczenia opłaty od czynności procesowej nie podlega przywróceniu. Podkreślając złożony ze względu na konieczność spełnienia wymagań formalnych i fiskalnych charakter czynności procesowej w postaci środków odwoławczych, Sąd Najwyższy uznał, że uiszczenie opłaty od apelacji nie ma samodzielnego charakteru, a stanowi element składowy czynności procesowej w postaci apelacji.

Charakter  odpisu  pisma wniesionego  na skutek zarządzenia zobowiązującego do usunięcia braków formalnych apelacji wskazuje, że jest on częścią tego   środka   odwoławczego jako pisma wszczynającego postępowania apelacyjne. Nie ma on charakteru samodzielnego, jest wyłącznie uzupełnieniem dotkniętej stwierdzonymi brakami formalnymi apelacji. Pismo to jest składane w celu uzupełnienia (poprawienia) treści środka odwoławczego. Odpis omawianego pisma stanowi brakujący element wniesionej apelacji. Dopiero oba pisma procesowe łącznie stanowią podstawę do oceny, czy apelacja spełnia wszystkie określone przez ustawodawcę wymagania. To z kolei jest podstawą do weryfikacji, czy wniesienie środka odwoławczego było prawidłowe i dopuszczalne, a w konsekwencji, czy jest możliwe nadanie mu dalszego biegu, czy też zachodzi podstawa do odrzucenia apelacji. Charakter obu wskazanych pism przemawia przeciwko różnicowaniu ich z punktu widzenia skutków procesowych, w tym w zakresie zasad ich doręczania.

Skoro przyjmuje się, że przewidziany w art. 132 § 1[1] k.p.c. rygor dotyczy odpisu pisma procesowego w postaci apelacji, to trudno wskazać racjonalne powody niestosowania go także do odpisu pisma procesowego uzupełniającego braki formalne tego środka odwoławczego.

Doręczenie bezpośrednie ani nie przyspieszy, ani nie uprości wywołanego wniesieniem apelacji postępowania międzyinstancyjnego. Nie wyeliminowałoby ono bowiem potrzeby ponownej oceny prawidłowości i skuteczności wniesienia apelacji po jej uzupełnieniu (art. 370 i art. 373 k.p.c.), doręczenia tego środka odwoławczego drugiej stronie i uzyskania dowodu tego doręczenia, stanowiącego przesłankę przedstawienia akt sprawy sądowi drugiej instancji (art. 371 k.p.c.).

Doręczenie bezpośrednie wspomnianego pisma może natomiast spowodować komplikacje na etapie postępowania apelacyjnego. Wnoszący odpowiedź na apelację może mieć bowiem wątpliwości co do sposobu liczenia przewidzianego w art. 372 k.p.c. dwutygodniowego terminu do dokonania tej czynności procesowej i w celu zapobieżenia jego naruszeniu wnieść odpowiedź – co miało miejsce w sprawie – w terminie liczonym od dnia doręczenia bezpośredniego odpisu pisma uzupełniającego braki formalne apelacji. Doręczanie odpisu pisma wniesionego na skutek zarządzenia zobowiązującego do uzupełnienia braków formalnych apelacji na podstawie art. 132 § 1 k.p.c. prowadziłoby też - w razie niedołączenia dowodu doręczenia albo dowodu wysłania przesyłką poleconą – do podejmowania dodatkowych czynności, gdyż należałoby wówczas - poza odrzuceniem apelacji z powodu nieusunięcia braków formalnych – także zwrócić wspomniane pismo (art. 132 § 1 zdanie ostatnie k.p.c.).

Uchwała SN z dnia 17 lipca 2014 r., III CZP 47/14

Standard: 25346 (pełna treść orzeczenia)