Reformationis in peius w postępowaniu o ustanowienie służebności

Sprawy sądowe o ustanowienie służebności, jako ograniczonego prawa rzeczowego mają dla uczestników postępowania charakter sporny, dlatego ma do nich co do zasady zastosowanie zasada reformationis in peius (art. 384 w związku z art. 13 § 2 k.p.c.). Takie też stanowisko zajął Sąd Najwyższy w odniesieniu do spraw o zasiedzenie służebności (por. postanowienie SN z dnia 14 listopada 2012 r., II CSK 120/12).

Postanowienie SN z dnia 20 kwietnia 2017 r., II CSK 505/16

Standard: 25245 (pełna treść orzeczenia)

Rozstrzygnięcie o ustanowieniu służebności przesyłu i o wynagrodzeniu za ustanowienie tego prawa cechuje bez wątpienia integralność, tzn. koniecznymi elementami rozstrzygnięcia jest zarówno ustanowienie prawa jak i równoczesne orzeczenie o wynagrodzeniu, przy czym wysokość tego wynagrodzenia wiąże się nierozerwalnie m.in. z zakresem przestrzennym służebności i ustaloną przez sąd jej treścią. Ta cecha integralności nie pozwala, co do zasady, na zaskarżenie orzeczenia jedynie w części, a więc albo w odniesieniu do ustanowienia prawa albo w odniesieniu do zasądzenia wynagrodzenia. Jeżeli zatem mamy do czynienia z rozstrzygnięciem, którego elementy stanowią iunctim, tzn. oba elementy rozstrzygnięcia stanowią całość i są wzajemnie zależne i wzajemnie uwarunkowane, to w razie zaskarżenia apelacją tylko rozstrzygnięcia o wynagrodzeniu, orzeczenie sądu drugiej instancji powinno objąć rozstrzygnięcie dotyczące ustanowienia prawa (por. uzasadnienie postanowienia SN z dnia 18 kwietnia 2012 r. V CSK 190/11). W takiej sytuacji sąd nie jest związany zakresem zaskarżenia i zakazem reformationis in peius.

Postanowienie SN z dnia 18 maja 2016 r., V CSK 531/15

Standard: 66669 (pełna treść orzeczenia)