Obowiązek niedopuszczenia pracownika do pracy bez aktualnego orzeczenia lekarskiego (art. 229 § 4 k.p.)

Kodeks pracy zakłada, że pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku (art. 229 § 4 k.p.). Powinność tę należy powiązać z limitowanym okresem pobierania przez pracownika wynagrodzenia i zasiłku chorobowego w razie niezdolności do pracy wskutek choroby (art. 92 § 1 i 4 k.p.). Konstrukcja zawarta w art. 229 § 4 k.p. jest konsekwencją założenia, że to pracodawca jest organizatorem procesu świadczenia pracy i przysługują mu uprawnienia kierownicze, o którym mowa w art. 22 § 1 k.p. W rezultacie, w umowie o pracę może dojść do sytuacji, w której pracownik wyrazi gotowość do pracy, jednak prawidłowo nie zostanie do niej dopuszczony ze względu na brak orzeczenia lekarskiego, bez zachowania prawa do wynagrodzenia – w tym wypadku art. 81 § 1 k.p. nie ma zastosowania, gdyż brak orzeczenia lekarskiego przesądza o niewystępowaniu „przeszkód z przyczyn dotyczących pracodawcy” (zob. z dnia 23 września 2004 r., I PK 541/03).

W ocenie Sądu Najwyższego przedstawione rozwiązanie, jakkolwiek odpowiednie dla modelu świadczenia pracy podporządkowanej, nie przystaje do złożonego i wielowątkowego statusu sędziego. Czynnik „kierownictwa pracodawcy”, który jest podłożem sformułowania obowiązku określonego w art. 229 § 4 k.p., w przypadku sędziów występuje w szczątkowej postaci. Elementy prywatnoprawne zatrudnienia tej kategorii osób mają charakter wtórny względem sfery publicznoprawnej. Najprościej rzecz ujmując publicznoprawny status sędziego nie jest pochodną jego zatrudnienia pracowniczego, jest bowiem dokładnie odwrotnie. Według tej logiki staje się jasne, że czynnik wtórny (polegający na braku orzeczenia lekarskiego) nie może rzutować na aspekt wiodący, czyli na publicznoprawne prawo do sprawowania urzędu. Zmienna ta sprawia, że do sędziów nie znajduje zastosowania art. 229 § 4 k.p., jak również art. 81 § 1 k.p.

Wyrok SN z dnia 15 kwietnia 2021 r., III PSKP 14/21

Standard: 61881 (pełna treść orzeczenia)

Pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku (art. 229 § 4 k.p.). W sytuacji, gdy pracownik zamierza więc powrócić do pracy, aby skutecznie uchronić się przed następstwem długotrwałej absencji chorobowej (rozwiązaniem przez pracodawcę umowy o pracę bez wypowiedzenia), to nie tylko musi się poddać kontrolnym badaniom lekarskim, ale również musi uzyskać - po przeprowadzeniu takiego badania - zaświadczenie stwierdzające brak przeciwwskazań do wykonywania dotychczasowej pracy (potwierdzające odzyskanie zdolności do pracy).

Dopiero spełnienie tego warunku spowoduje sytuację, w której aktualny będzie zakaz wyrażony w art. 53 § 3 k.p. W tym kontekście „stawienie się pracownika do pracy w związku z ustaniem przyczyny nieobecności” oznacza sytuację, w której pracownik jest w stanie wylegitymować się zaświadczeniem wystawionym przez lekarza medycyny pracy, z którego będzie wynikać brak istniejących przeciwwskazań do wykonywania dotychczasowej pracy (pracy na dotychczasowym stanowisku).

Wyrok SN z dnia 18 marca 2015 r., III BP 1/14

Standard: 61101 (pełna treść orzeczenia)