Odpowiedzialność księgowego za nierzetelne prowadzenie księgowości

Odpowiedzialność materialna głównego księgowego za szkody spowodowane obowiązkiem zapłaty przez jego pracodawcę (płatnika podatków) karnych odsetek od nieterminowo opłaconych ze sprawczego zawinienia tego pracownika (głównego księgowego) należności podatkowych (art. 114 w związku z art. 119 k.p.) nie podlega na zasadzie compensatio lucri cum damno pomniejszeniu o odsetki uzyskane z operacyjnego lokowania przez pracodawcę wolnych środków finansowych (obejmujących niedopłaty podatkowe) w systemie lokat bankowych over night. 

Art. 117 § 1 k.p. nie przewiduje możliwości zaliczenia potencjalnych korzyści pracodawcy z lokowania wolnych środków finansowych w niskooprocentowanym systemie (over night) na poczet wyrządzonej mu szkody. 

Wyrok SN z dnia 21 listopada 2018 r., I PK 167/17

Standard: 63608 (pełna treść orzeczenia)

Zdaniem Sądu Najwyższego, Sąd Okręgowy bezpodstawnie uznał, że nie zostały spełnione przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej pozwanej określone w art. 114 k.p. Według tego przepisu, pracownik ponosi odpowiedzialność za wyrządzoną pracodawcy szkodę, powstałą wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków.

Nierzetelne prowadzenie księgowości stanowi niewątpliwie naruszenie obowiązków pracownicy zatrudnionej na stanowisku głównej księgowej. Nie sposób twierdzić, że niewykonanie obowiązku rzetelnego prowadzenia księgowości nastąpiło bez winy pozwanej, chociażby w postaci niedbalstwa. Powód udowodnił poniesienie kosztów związanych z wykryciem i usunięciem popełnionych przez pozwaną błędów. Koszty te stanowią szkodę powoda. Wydatek ten pomniejszył majątek powoda. Nie stanowiłby on szkody powoda (w rozumieniu art. 114 k.p.) wówczas gdyby był, obiektywnie i racjonalnie rzecz ujmując, niepotrzebny. Tak jednak nie było. Sprawdzenie prawidłowości czynności księgowych było konieczne do stwierdzenia uchybień i ich usunięcia. Dokonała tego zaangażowana przez powoda Spółka a za wykonaną usługę powód zapłacił. Uszczerbek w majątku powoda wyrażony tą zapłatą stanowi szkodę. Szkoda ta to rzeczywista strata w rozumieniu art. 115 k.p.

Pozostaje ona w normalnym związku przyczynowym z zachowaniem pozwanej, z nienależytym wykonywaniem przez nią obowiązków. Gdyby prowadziła ona księgowość przedsiębiorstwa powoda właściwie, nie zaszłaby potrzeba dokonania sprawdzenia ksiąg i dokumentów i usuwania stwierdzonych błędów. Powód miał podstawy do zlecenia tych czynności, tym bardziej, że pozwana, bezpodstawnie powołując się na chorobę, nie przerwała urlopu. Podejrzenia powoda, co do nierzetelności czynności podejmowanych przez główną księgową okazały się słuszne. Nie chodziło zatem, jak przyjął Sąd Okręgowy, o swobodnie ustalone koszty stwierdzenia ewentualnych błędów pracownicy. Badanie rzetelności ksiąg i usuwanie błędów popełnionych przez pozwaną było konieczne dla interesów pracodawcy i wykonywania przez niego obowiązków publicznoprawnych. Ustalone okoliczności wypełniają przesłankę odpowiedzialności odszkodowawczej pracownika w postaci normalnego związku przyczynowego powstania szkody z nienależytym wykonaniem przez niego obowiązków.

W zaskarżonym wyroku doszło zatem do naruszenia art. 114 k.p., co powoduje konieczność jego uchylenia i przekazania sprawy do ponownego rozpoznania na podstawie art. 398[15] § 1 k.p.c.

Wyrok SN z dnia 14 maja 2013 r., I PK 5/13

Standard: 24655 (pełna treść orzeczenia)