Odpowiedzialność pracownika za naruszenie umownego zakazu konkurencji (art. 101[1] § 2 k.p.)

Odpowiedzialność za naruszenie zakazu konkurencji w czasie trwania stosunku pracy oparta została z mocy art. 101[1] § 2 k.p. na zasadach określonych w przepisach rozdziału I działu V Kodeksu pracy, a jej warunkiem jest zawinione przez pracownika wyrządzenie pracodawcy szkody, stanowiącej normalne następstwo niedochowania tegoż zakazu (por. wyrok SN z dnia 26 stycznia 2005 r., II PK 191/04).

Wyrok SN z dnia 20 stycznia 2016 r., II PK 108/15

Standard: 60858 (pełna treść orzeczenia)

Okoliczność, iż kierowany przez pozwanego oddział spółki przynosił dochody, zaś pozwany świadczył konkurencyjne usługi w ramach prowadzonej indywidualnej działalności gospodarczej po godzinach pracy u powoda, z użyciem własnego sprzętu, nie jest w przedmiotowym postępowaniu irrelewantna. Nie wyłącza wprawdzie bezprawności zachowania pozwanego polegającego na naruszeniu zakazu konkurencji, niemniej jednak rzutuje na wyjaśnienie istotnego dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy zagadnienia związanego z powstaniem szkody po stronie powodowej spółki.

W sytuacji, w której pozwany podejmowałby konkurencyjną działalność w godzinach pracy w powodowej spółce, czy też przy użyciu należących do niej narzędzi, można byłoby rozważać powstanie pewnego rodzaju uszczerbku majątkowego w aktywach spółki, w szczególności w postaci nienależnie wypłaconej pozwanemu części uposażenia, czy też wynagrodzenia za użytkowanie sprzętu spółki.

W okolicznościach rozpatrywanego przypadku nie mamy do czynienia z taką sytuacją. Brak jest jakichkolwiek przesłanek do stwierdzenia, że pozwany nadużywał swojej funkcji kierowniczej, wykorzystując czas pracy, czy też sprzęt pracodawcy do wykonywania konkurencyjnych usług i zwiększenia swoich przychodów kosztem zasobów Spółki. Pozwany wywiązywał się ze swoich obowiązków pracowniczych, kierowany przez niego oddział należał do czołówki oddziałów Spółki pod względem osiąganych dochodów, co nie może pozostać bez wpływu na rozstrzygnięcie kwestii jego odpowiedzialności odszkodowawczej wobec pracodawcy.

Pozwany podejmował konkurencyjną wobec pracodawcy działalność gospodarczą, niemniej jednak nie można mu przypisać nawet zamiaru ewentualnego w postaci przewidywania możliwości spowodowania szkody i godzenia się na wygenerowanie uszczerbku majątkowego powodowej spółce. Nie miał zresztą żadnego interesu, by uszczuplić majątek zatrudniającego go podmiotu, skoro piastując w nim kierownicze stanowisko pracy był odpowiednio premiowany w zależności od osiąganych przez jego oddział wyników finansowych, zaś z racji posiadanych udziałów w części i to znacznej był współwłaścicielem powodowej spółki. Ponadto pozwany, jak już wyżej zostało wyjaśnione, świadczył konkurencyjne usługi po godzinach pracy, używając własnego sprzętu, uczestniczył w ogólnodostępnych szkoleniach, nie wyjawiał tajemnicy handlowej pracodawcy, ani też nie przejmował jego klientów.

W występujących w rozpatrywanej sprawie uwarunkowaniach faktycznych, stwierdzenie umyślnego wyrządzenia przez pozwanego szkody jest nieuprawnione. Termin przedawnienia dochodzonego w przedmiotowej sprawie roszczenia powinien zostać ustalony z uwzględnieniem regulacji zawartej w art. 291 § 2 i § 2[1] k.p. w zw. z art. 101[1] § 2 k.p., który w przypadku nieumyślnego wyrządzenia pracodawcy szkody w wyniku naruszenia przez pracownika zakazu konkurencji wynosi 1 rok, liczony od dnia, w którym pracodawca powziął wiadomość o wyrządzeniu przez pracownika szkody, nie później jednak niż z upływem 3 lat od jej wyrządzenia. 

Abstrahując od zagadnień związanych z upływem terminu przedawnienia roszczenia wypada zauważyć, iż strona powodowa domaga się naprawienia przez pozwanego szkody w całości, tymczasem z treści przepisu art. 1011 § 2 k.p. wynika, że pracodawca, który poniósł szkodę wskutek naruszenia przez pracownika zakazu konkurencji przewidzianego w umowie, może dochodzić od pracownika wyrównania tej szkody na zasadach określonych w przepisach rozdziału I w dziale piątym, który normuje odpowiedzialność materialną pracowników. Zgodnie treścią przepisu art. 115 k.p., wchodzącego w skład powyższego rozdziału, pracownik ponosi odpowiedzialność za szkodę w granicach rzeczywistej straty poniesionej przez pracodawcę, a zatem nie za utracone korzyści, a poza tym w myśl art. 122 k.p. naprawienie szkody w pełnej wysokości następuje wyłącznie w sytuacji umyślnego wyrządzenia tej szkody przez pracownika.

Wyrok SA w Krakowie z dnia 3 czerwca 2015 r., III APa 4/15

Standard: 24638 (pełna treść orzeczenia)