Roszczenia pracownika w razie nieprawidłowego zastosowanego przez pracodawcę okresu wypowiedzenia

Pracownik ma tyle roszczeń z jednego zdarzenia, ile przewiduje obowiązujące prawo. Tym samym roszczenia dotyczące prawidłowości zastosowanego przez pracodawcę okresu wypowiedzenia są niezależne od roszczeń przysługujących na podstawie art. 45 § 1 k.p. (por. wyrok SN z dnia 28 lutego 2012 r., I PK 106/11; z dnia 2 lipca 2009 r., III PK 20/09, uchwała (7) z dnia 24 lutego 1994 r., I PZP 57/93). 

Dlatego zasądzenie odszkodowania za wadliwe wypowiedzenie stosunku pracy nie pozbawia pracownika odrębnego roszczenia o wynagrodzenie w przypadku zastosowania innego okresu wypowiedzenia niż wymagany.

Wyrok SN z dnia 11 grudnia 2018 r., II PK 237/17

Standard: 33536

Umową o pracę, zgodnie z ogólną regułą wyrażoną w art. 18 k.p., można wprowadzać do treści stosunku pracy postanowienia (świadczenia) korzystniejsze niż zawarte w przepisach prawa pracy, można nią wprowadzać do treści stosunku pracy również świadczenia nieprzewidziane w powszechnie obowiązujących przepisach prawa pracy. Takim rodzajem świadczenia - niewynikającym z przepisów prawa pracy - jest zagwarantowanie przez pracodawcę w umowie o pracę zawartej na czas nieokreślony, że nie zostanie ona rozwiązana za wypowiedzeniem przez oznaczony czas, oraz wprowadzenie do treści umowy o pracę uprawnienia pracownika do domagania się swoistego odszkodowania za wcześniejsze - przed ustalonym w umowie terminem - wypowiedzenie umowy przez pracodawcę.

Prawo pracy nie ogranicza możliwości swobodnego kształtowania treści stosunku pracy w drodze umowy o pracę, oczywiście z zastrzeżeniem art. 18 k.p., który zezwala na odstąpienie od przepisów prawa pracy jedynie wtedy, gdy jest to korzystniejsze dla pracownika. Świadczenie w postaci odszkodowania w związku z ustaniem stosunku pracy przed nadejściem terminu, do którego pracownikowi zagwarantowano stabilność zatrudnienia, nie jest wynagrodzeniem za pracę, choćby sposób ustalenia rozmiarów tego odszkodowania nawiązywał bezpośrednio do wysokości wynagrodzenia za pracę, jakie pracownik miałby w tym czasie otrzymać.

Odszkodowanie takie nie posiada prawnych cech wynagrodzenia za pracę, które jest obowiązkowym świadczeniem przypadającym w zamian za faktycznie świadczoną pracę oraz okoliczności prawnie równoważne świadczeniu pracy (np. wynagrodzenie za czas choroby, urlopu wypoczynkowego). Jest to świadczenie szczególne, stanowiące swoiste umowne odszkodowanie za utratę miejsca pracy spowodowaną rozwiązaniem stosunku pracy przez pracodawcę.

Z tego powodu nie jest trafne kwestionowanie przez Sąd Okręgowy „godziwości” przyznanego powódce w umowie odszkodowania w kontekście braku ekwiwalentności świadczeń między stronami stosunku pracy. W odniesieniu do tego świadczenia pracodawcy nie można wyprowadzać argumentów z treści art. 13 k.p., przewidującego, że pracownik ma prawo do godziwego wynagrodzenia za pracę, w szczególności argumentu, że skoro wynagrodzenie przysługuje za pracę wykonaną (art. 80 k.p.), to przyznanie pracownikowi świadczenia bez świadczenia przez niego pracy należy ocenić jako „niegodziwe”. Stosunek pracy nie jest bowiem rodzajem zobowiązania opartego o ścisłe zasady ekwiwalentności świadczeń stron tego stosunku.

Argumentacja odwołująca się do aksjologii prawa cywilnego (prawa zobowiązań), dotycząca ekwiwalentności świadczeń i w tym kontekście „godziwości” lub „niegodziwości” świadczenia, które nie spotyka się z ekwiwalentnym świadczeniem wzajemnym, nie może być przenoszona wprost do stosunków pracy. Umowny stosunek pracy ma charakter dobrowolny; na zasadzie swobodnych uzgodnień stron mogą być wprowadzane do jego treści między innymi odszkodowania za wypowiedzenie przez pracodawcę stosunku pracy przed upływem określonego terminu, jak miało to miejsce w przypadku powódki. Moc prawna takich postanowień umownych może być kwestionowana w aspekcie ogólnych przesłanek ważności czynności prawnej (art. 58 k.c. w związku z art. 300 k.p.) lub wad oświadczenia woli (art. 82 - 88 k.c. w związku z art. 300 k.p.).

Wyrok SN z dnia 9 lutego 2007 r., I PK 222/06

Standard: 24606 (pełna treść orzeczenia)