Zwierzchni nadzór Ministra Sprawiedliwości nad samorządami zawodowymi zawodów prawniczych

Od nadzoru nad samorządami zawodowymi adwokatów i radców prawnych należałoby odróżnić zwierzchni nadzór Ministra Sprawiedliwości nad funkcjonariuszami publicznymi lub osobami korzystającymi z ochrony przysługującej funkcjonariuszom publicznym. Jak sama nazwa wskazuje, nadzór zwierzchni ma szerszy zakres przedmiotowy i przyznaje podmiotowi nadzorującemu większe możliwości działania. Tego rodzaju nadzór Minister Sprawiedliwości sprawuje nad działalnością komorników i działalnością samorządu komorniczego, przy czym nadzór ten nie może wkraczać w działania podlegające nadzorowi sądu (art. 64 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji, Dz. U. z 2006 r. Nr 167, poz. 1191, ze zm.). Przykładem nadzoru zwierzchniego jest również nadzór Ministra Sprawiedliwości nad działalnością administracyjną sądów (art. 9 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych, Dz. U. Nr 98, poz. 1070, ze zm.), który - jak podkreślił Trybunał w wyroku z 15 stycznia 2009 r., sygn. K 45/07 - nie może wkraczać w sferę wymierzania sprawiedliwości. W tym samym wyroku Trybunał zauważył, że nadzór zwierzchni nad działalnością administracyjną sądów może zostać powierzony przez ustawodawcę różnym podmiotom, jednak względy historyczno-ustrojowe przesądziły o przekazaniu kompetencji nadzorczych Ministrowi Sprawiedliwości. W odmienny sposób od wyżej wymienionych wypadków nadzór Ministra Sprawiedliwości został określony w odniesieniu do zawodu notariusza. Nie został on nazwany przez ustawodawcę mianem nadzoru zwierzchniego, jednak z uwagi na status notariuszy, którzy korzystają z ochrony przysługującej funkcjonariuszom publicznym, ma on znacznie większy zakres aniżeli nadzór nad tzw. wolnymi zawodami. Zgodnie z art. 42 ustawy z dnia 14 lutego 1991 r. - Prawo o notariacie (Dz. U. z 2008 r. Nr 189, poz. 1158, ze zm.; dalej: ustawa - Prawo o notariacie) Minister Sprawiedliwości sprawuje nadzór nie tylko nad organami samorządu notarialnego, lecz także nad działalnością notariuszy, a tryb wykonywania tego nadzoru określa szczegółowo rozporządzenie.

Wyrok TK z dnia 1 grudnia 2009 r., K 4/08

Standard: 493 (pełna treść orzeczenia)