Budowa obiektów małej architektury w miejscach publicznych (art. 30 ust. 1 pkt 4 Pr.Bud.)

Przepis art. 30 ust.1 pkt 4 Prawa budowlanego stanowi, że zgłoszenia właściwemu organowi wymaga, z zastrzeżeniem art. 29 ust. 3, budowa obiektów małej architektury w miejscach publicznych. Sąd I instancji prawidłowo wskazał, że – wobec braku definicji ustawowej pojęcia "miejsce publiczne" - pojęciu temu należy nadawać takie znaczenie, jakie ma ono w języku polskim.

Zdaniem Naczelnego Sądu Administracyjnego, "miejscem publicznym" w rozumieniu art. 30 ust. 1 pkt 4 Prawa budowlanego jest więc miejsce ogólnodostępne, otwarte, a więc miejsce, z którego korzystać może nieograniczona liczba osób, niezależnie od tego komu przysługuje prawo własności danej nieruchomości. Nie można generalnie przyjąć, jak uczynił to organ odwoławczy w zaskarżonej decyzji, że plac zabaw znajdujący się na nieruchomości będącej własnością wspólnoty mieszkaniowej nie jest miejscem publicznym. W każdym przypadku należy ustalić czy do danego miejsca dostęp może mieć każdy, czy tylko ograniczona liczba osób np. właściciele określonej nieruchomości.

W myśl art. 5 ust. 1 Prawa budowlanego obiekt budowlany wraz ze związanymi z nim urządzeniami budowlanymi należy, biorąc pod uwagę przewidywany okres użytkowania, projektować i budować w sposób określony w przepisach, w tym techniczno-budowlanych, oraz zgodnie z zasadami wiedzy technicznej. Zgodnie z art. 50 ust. 1 pkt 4 Prawa budowlanego w przypadkach innych niż określone w art. 48 ust. 1 lub w art. 49b ust. 1 (a więc m.in. wtedy, gdy nie jest wymagane pozwolenie na budowę lub zgłoszenie właściwemu organowi) właściwy organ wstrzymuje postanowieniem prowadzenie robót budowlanych wykonywanych w sposób istotnie odbiegający od ustaleń i warunków określonych w pozwoleniu na budowę bądź w przepisach. Z uregulowania tego wynika, że organ nadzoru budowlanego - niezależnie od tego czy dany obiekt budowlany wymagał uzyskania pozwolenia na budowę, czy też zgłoszenia - obowiązany jest dokonania oceny czy obiekt ten został wybudowany w sposób istotnie odbiegający od ustaleń i warunków określonych w przepisach. Chodzi tu przede wszystkim o przepisy ustawy - Prawo budowlane, a także przepisy rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. Nr 75, poz. 690).

W rozpoznawanej sprawie istotne było to, czy w tym stanie faktycznym zastosowanie ma § 40 ust. 3 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. Zgodnie z § 40 ust. 1 tego rozporządzenia w zespole budynków wielorodzinnych objętych jednym pozwoleniem na budowę należy, stosownie do potrzeb użytkowych, przewidzieć place zabaw dla dzieci i miejsca rekreacyjne dostępne dla osób niepełnosprawnych, przy czym co najmniej 30 % tej powierzchni powinno znajdować się na terenie biologicznie czynnym, chyba że przepisy odrębne stanowią inaczej. Przepis § 40 ust. 3 rozporządzenia stanowi natomiast, że odległość placówi urządzeń, o których mowa w ust. 1, od linii rozgraniczających ulicę, od okien pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi oraz od miejsc gromadzenia odpadów powinna wynosić co najmniej 10 m.

Nie można się zgodzić z wykładnią tego przepisu dokonaną przez Sąd I instancji, który przyjął, że przepis ten ma zastosowanie tylko w przypadku lokalizacji placów zabaw i miejsc rekreacyjnych dostępnych dla osób niepełnosprawnych przy budynkach wchodzących w skład zespołu budynków wielorodzinnych objętych jednym pozwoleniem na budowę. W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego, przepis § 40 ust. 1 rozporządzenia nie zakreśla granic stosowania przepisu § 40 ust. 3. Przepis ten nakazuje jedynie urządzenie placu zabaw w zespole budynków wielorodzinnych objętych jednym pozwoleniem na budowę. Odwołanie do § 40 ust. 1 rozporządzenia zawarte w § 40 ust. 3 dotyczy określenia rodzajów placów zabaw i urządzeń (place zabaw dla dzieci i miejsca rekreacyjne dostępne dla osób niepełnosprawnych), a nie określenia rodzaju zabudowy, przy której istnieje obowiązek zachowania określonych odległości. Zauważyć należy ponadto, że § 4 powołanego rozporządzenia, który zawiera definicję pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi nie wprowadza rozróżnienia tych pomieszczeń ze względu na rodzaj zabudowy.

Naczelny Sąd Administracyjny podziela stanowisko strony skarżącej, że również wykładnia celowościowa tych przepisów prowadzi do wniosku, że zastosowanie § 40 ust. 3 rozporządzenia nie jest ograniczone wyłącznie do lokalizacji placów zabaw i miejsc rekreacyjnych dostępnych dla osób niepełnosprawnych przy budynkach wchodzących w skład zespołu budynków wielorodzinnych objętych jednym pozwoleniem na budowę.

Celem wprowadzenia przepisów nakazujących oddalenie placów zabaw od pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi była ochrona przed hałasem. Brak jest racjonalnego uzasadnienia dla stosowania tych przepisów wyłącznie do pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi znajdujących się w budynkach wchodzących w skład zespołu budynków wielorodzinnych objętych jednym pozwoleniem na budowę, a niestosowania ich w przypadku pojedynczych budynków wielorodzinnych, czy też budynków wielorodzinnych wchodzących w skład zespołu budynków wielorodzinnych, który nie był objęty jednym pozwoleniem na budowę. Trafny jest więc zarzut skargi kasacyjnej naruszenia przez Sąd I instancji § 40 ust. 3 powołanego rozporządzenia poprzez jego błędną wykładnię i w konsekwencji niezastosowanie tego przepisu w tej sprawie.

Wyrok NSA z dnia 12 kwietnia 2013 r., II OSK 2472/11

Standard: 24581 (pełna treść orzeczenia)