Obowiązek przeciwdziałania pracy monotonnej i pracy w z góry ustalonym tempie (art. 94 pkt 2a k.p.)

Zgodnie z art. 94 pkt 2a k.p.: "pracodawca jest obowiązany w szczególności organizować pracę w sposób zapewniający zmniejszenie uciążliwości pracy, zwłaszcza pracy monotonnej i pracy w z góry ustalonym tempie". Przepis ten wprowadzony został nowelizacją z 14 listopada 2003 r. rozszerzającą katalog powinności pracodawcy o ww. obowiązek (Dz. U. 03.213.2081), co wynikało z konieczności dostosowania polskiego prawa do postanowień dyrektywy Rady nr 89/39/EWG z dnia 12 czerwca 1989 r. dotyczącej realizacji przedsięwzięć mających na celu poprawę bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników podczas pracy, zgodnie z którymi pracodawca powinien podjąć niezbędne działania w celu zapewnienia pracownikom bezpieczeństwa i ochrony ich zdrowia w każdym aspekcie związanym z ich pracą, a ponadto do dyrektywy Rady nr 93/104/WE z 23.11. 1993 r. dotyczącej niektórych aspektów organizacji czasu pracy, który w przypadku pracy organizowanej zgodnie z pewnym rytmem zobowiązuje do brania pod uwagę zasady dostosowania organizacji pracy do potrzeb pracowników, w szczególności w celu złagodzenia pracy monotonnej i pracy w określonym z góry tempie, szczególnie jeżeli chodzi o przerwy w trakcie czasu pracy.

Praca w ustalonym z góry tempie zwiększa wysiłek w porównaniu do tempa swobodnego, regulowanego przez pracownika. Może to prowadzić do zmęczenia psychicznego i zagrożeń analogicznych jak przy monotonii, która może być powodem znacznej uciążliwości psychicznej oraz dolegliwości układu ruchu. W wyniku monotonii następuje zmęczenie, którego skutkiem jest zmniejszenie sprawności oraz wydajności pracy, oraz zwiększenie liczby popełnianych błędów. Z tych przyczyn monotonia a co za tym idzie praca w z góry określonym tempie może zagrażać bezpieczeństwu pracy. Czynniki te zdecydowały o ustawowym wskazaniu najskuteczniejszej metody przeciwdziałania monotonii w pracy - wprowadzeniu przerw w pracy wliczanych do czasu pracy - art. 145 § 1 in fine k.p.

Uznaje się, że de lege lata z art. 145 k.p. nie można wyprowadzić obowiązku pracodawcy skracania czasu pracy pracownikom we wszystkich przypadkach występowania szczególnych warunków pracy. Można jedynie uznać, że taki obowiązek powstaje dopiero po sporządzeniu wykazu, o którym mowa w art. 145 § 2 k.p., jednak przy braku pracodawcy obowiązku sporządzenia wykazu (tak D. Dzienisiuk, op. cit.). Z kolei Z. Góral (op.cit.) wskazuje, że na pracodawcy ciąży obowiązek dbania o bezpieczne i higieniczne warunki pracy. Obowiązek ten, wyrażony w art. 94 pkt 4 i art. 207 § 2 k.p., należy do podstawowych obowiązków pracodawcy.

Ustawodawca w katalogu obowiązków pracodawcy umieścił także obowiązek organizowania pracy w sposób zapewniający zmniejszenie uciążliwości pracy, zwłaszcza pracy monotonnej i w z góry ustalonym tempie - art. 94 pkt 2a k.p. Jeżeli u danego pracodawcy występują szkodliwe lub uciążliwe warunki pracy, z obowiązków powyższych wynika powinność ich eliminowania lub ograniczania. Podstawowym sposobem jest jak się wydaje skracanie czasu pracy. Stąd też płynie konkluzja o obligatoryjności skrócenia czasu pracy w przypadkach określonych w art. 145 § 1 k.p.

Wyrok WSA w Krakowie z dnia 28 kwietnia 2016 r., III SA/Kr 1046/15

Standard: 24549 (pełna treść orzeczenia)