Treść prawa własności (art. 140 k.c.)

Zasady współżycia społecznego pełnią odmienne funkcje w art. 5 k.c. i art. 140 k.c.. W art. 140 k.c. są czynnikiem określającym granice treści prawa własności, a w art. 5 k.c. służą do zbadania, czy akt czynienia użytku z prawa własności, czyli wykonywania składających się na to prawo uprawnień, nie stanowi przejawu nadużycia prawa podmiotowego.

Badanie (nie)sprzeczności z zasadami współżycia społecznego jest przeprowadzane sekwencyjnie, w ściśle określonej kolejności: najpierw pod kątem wyznaczenia granic prawa własności, czyli mieszczących się w treści tego prawa sposobów korzystania z rzeczy i rozporządzania nią (art. 140 k.c.), a następnie weryfikacji, czy korzystanie z prawa własności – przysługującego w granicach ustalonych uprzednio na podstawie art. 140 k.c. – in casu stanowi nadużycie prawa podmiotowego i z tej przyczyny nie korzysta z ochrony (art. 5 k.c.).

Wyrok SN z dnia 21 czerwca 2023 r., II CNPP 25/22

Standard: 73672 (pełna treść orzeczenia)

Według ustalonego od lat poglądu, na treść własności, jako prawa podmiotowego, składają się uprawnienia do posiadania rzeczy, czerpania z niej pożytków i rozporządzania nią, w tym i obciążania innymi prawami, wyróżniane czasem samodzielnie, a czasem traktowane jako postać rozporządzania prawem. Teza ta znajduje potwierdzenie w art. 140 k.c., w świetle którego wszystkie te bardziej szczegółowe uprawnienia składają się na treść prawa własności, ale ich wykonywanie jest wykonywaniem prawa własności, o tyle, o ile mieści się w granicach określonych przez ustawę i zasady współżycia społecznego. Oznacza to zatem, że ustawodawca może tworzyć normy ustawowe, w których dookreśli zasady, według których właściciel ma korzystać z przedmiotu swojego prawa. W świetle art. 64 Konstytucji uregulowania, którymi ustawodawca w ustawach zwykłych wyznacza granice uprawnień właścicieli, nie mogą jednak wypaczać tego, co należy uznać za istotę prawa własności.

Uchwała SN z dnia 7 września 2018 r., III CZP 32/18

Standard: 24503 (pełna treść orzeczenia)