Wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych w systemie pracy rotacyjnej

Praktyce są znane przypadki łączenia dwu różnych zatrudnień (funkcji) u jednego pracodawcy. Wyraźnie dopuszczają to niekiedy postanowienia układów zbiorowych pracy. Tego rodzaju zatrudnienia uznaje za dopuszczalne w judykaturze, również są one uznawane za dopuszczalne w piśmiennictwie prawa pracy, gdzie została nawet zaproponowana na ich określenie nazwa "praca rotacyjna".

W rozpoznawanej sprawie powód pozostawał ze stroną pozwaną w jednym stosunku pracy. Umowa o pracę z 30 kwietnia 1999 r. w punkcie "Rodzaj umówionej pracy" zawierała jej określenie jako "Dyrektor Samodzielnego Publicznego Zakładu Ambulatoryjnej Opieki Zdrowotnej", a czas pracy na tym stanowisku określała jako "pełny". Równocześnie jest poza sporem, że powód poza pełnieniem funkcji dyrektora wykonywał czynności głównego księgowego. Na pełnienie czynności głównego księgowego nie została zawarta formalnie dodatkowa umowa o pracę ani umowa cywilnoprawna.

W okolicznościach sprawy należy przyjąć, że w drodze czynności konkludentnych doszło do zmiany treści zawartej w 1999 r. umowy o pracę przez poszerzenie zadań powoda o pełnienie przez niego dodatkowo czynności głównego księgowego. Nie ulega wątpliwości, że pracodawca wiedział o pełnieniu dodatkowych czynności przez powoda i stan ten akceptował.

W rozpoznawanej sprawie sporny jest zatem jedynie rozmiar czasu niezbędnego do pełnienia tych dodatkowych czynności oraz kwestia, czy potrzeba ich pełnienia wynikała z potrzeb zakładu pracy, czy też przyczyny leżały wyłącznie po stronie powoda i wynikały z niewłaściwej organizacji czasu pracy i niechęci powoda zatrudnienia głównego księgowego, to znaczy, czy roszczenie powoda znajduje uzasadnienie w przepisie art. 135 k.p. w wersji obowiązującej w okresie zatrudnienia powoda.

W myśl art. 135 § 1 k.p. pracownicy zarządzający, w imieniu pracodawcy, zakładem pracy, głowni księgowi i kierownicy wyodrębnionych komórek organizacyjnych zakładu pracy, a także zastępcy tych osób, wykonują, w razie konieczności, prace poza normalnymi godzinami pracy bez prawa do oddzielnego wynagrodzenia z tytułu pracy w godzinach nadliczbowych. Zdaniem skarżącej, do zadań powoda jako dyrektora zakładu pracy należało odpowiednie zorganizowanie pracy w tej jednostce, obejmujące również, o ile taka potrzeba zaistniała, zatrudnienie dodatkowego pracownika w osobie głównego księgowego. Jeżeli więc w ogóle doszło do przekroczenia norm czasu pracy, to wyłącznie z przyczyn leżących po stronie powoda.

Stanowisko to nie jest trafne. Przepis art. 135 § 1 k.p. nie dotyczył sytuacji, kiedy praca w nadgodzinach jest wykonywana stale. Sąd Apelacyjny ustalił, że powód pracował średnio 2 godziny dziennie w godzinach nadliczbowych w związku z wykonywaniem czynności głównego księgowego. Ustalenie to nie zostało przez skarżącą skutecznie podważone. Ponadto przepis art. 135 k.p. nie dotyczył sytuacji pełnienia przez osoby w nim wymienione pracy poza normalnymi godzinami pracy w związku z wykonywaniem stale dodatkowego zatrudnienia na rzecz tego samego pracodawcy.

W wypadku pełnienia dwóch rodzajów pracy w ramach jednej umowy o pracę, strony mogą określić wynagrodzenie za pełnioną dodatkowo funkcję (rodzaj pracy). Jeśli tego nie uczyniły, należy przyjąć, iż za funkcję dodatkową przysługuje to samo wynagrodzenie, co w przypadku funkcji podstawowej. Taki też w istocie sposób określenia należnego wynagrodzenia za pełnienie czynności głównego księgowego przyjął Sąd Okręgowy i podzielił to stanowisko Sąd Apelacyjny. Sposób wyliczenia wynagrodzenia za godziny nadliczbowe nie został zakwestionowany przez pozwaną, która kwestionowała, w ocenie Sądu Najwyższego bezzasadnie, samą zasadę wynagrodzenia powoda za nadgodziny, a także ich rozmiar.

 Wyrok SN z dnia 8 kwietnia 2009 r., II PK 270/08

Standard: 24480 (pełna treść orzeczenia)