Pojęcie „przyczyny niezależne od pracownika”

Awaria komputera w banku w sytuacji podwójnego (papierowego i komputerowego) rachowania operacji bankowych i możliwości wykazania rzeczywistej szkody (niedoboru w kasie) nie ekskulpuje kasjera tego banku, któremu prawidłowo powierzono mienie i który miał możliwość sprawowania nad nim pieczy, od odpowiedzialności za to mienie, nawet wówczas, gdy pracodawca nie stworzył instrukcji zachowania się pracownika w takiej sytuacji.

Nieopracowanie przez pracodawcę instrukcji postępowania w razie awarii komputera nie uzasadnia zastosowania wobec pracownika materialnie odpowiedzialnego art. 124 § 3 KP. Okoliczność ta pozostaje bowiem poza związkiem przyczynowym z wyrządzoną szkodą (podobnie SN w wyroku z 5.4.1980 r., IV PR 80/80, OSNCP Nr 5/1980, poz. 96).

Jest oczywiste, iż do obowiązków podstawowych takiego pracownika należy zabezpieczenie fizyczne pieniędzy znajdujących się w jego dyspozycji i pod jego pieczą w przystosowanym do lego pomieszczeniu kasowym.

W niniejszej sprawie pozwana, odpowiadająca materialnie za środki pieniężne, nie zdołała udowodnić, iż mienie zostało nieprawidłowo powierzone lub że nie miała nad nim pieczy. Wręcz przeciwnie postępowanie dowodowe w sprawie potwierdziło fakt, iż sama pozwana dopuściła inne osoby do pomieszczenia, w którym były pieniądze jej powierzone. Przekazując pieniądze innym osobom, pozwana miała obowiązek sporządzić z tej czynności raport. Skoro tego nie zrobiła, to ją obciąża niedobór powstały w kasie.

Przechodząc na koniec do kwestii ekskulpacji pracownika, wypada stwierdzić, że pracownik, aby uwolnić się od odpowiedzialności za mienie powierzone, musi wykazać, iż szkoda powstała z przyczyn od niego niezależnych. Nie wystarczy tu jednak uprawdopodobnienie tej sytuacji, lecz konieczne jest wskazanie, że albo inni ponoszą winę w spowodowaniu szkody, albo pracodawca nie zabezpieczył należytych warunków przechowywania mienia, albo wreszcie, że pracownik wykazał należytą staranność w sprawowaniu pieczy nad powierzonym mieniem (co jest najtrudniejsze dowodowo do przeprowadzenia, a w sprawie niemożliwe z uwagi na fakt, iż pracownica dopuściła inne osoby do pomieszczenia, w którym przechowywano mienie).

Wyrok SN z dnia 3 grudnia 2013 r., I PK 140/13

Standard: 24804

Możliwe jest uwolnienie się pracownika od odpowiedzialności za szkodę w mieniu powierzonym również w przypadku udowodnienia, że szkoda powstała głównie (a nie tylko wyłącznie) z przyczyn za które nie ponosi on odpowiedzialności. Konieczne jest jednak by pracownik udowodnił tę okoliczność z wysokim stopniem prawdopodobieństwa.

Wyrok SN z dnia 20 października 2009 r., I PK 87/09

Standard: 61284 (pełna treść orzeczenia)