Status prawny sędziego
Sędzia sądu powszechnego
Żeby zobaczyć pełną treść należy się zalogować i wykupić dostęp.
Sędziowie jako piastuni władzy sądowniczej są jej przedstawicielami, umocowanymi w Konstytucji i wyposażonymi we właściwe tej władzy atrybuty. Podstawowym, ustrojowym zadaniem sędziego – kształtowanym przez jego status – jest sprawowanie władzy sądowniczej, której istotę stanowi wydawanie orzeczeń w warunkach niezawisłości, a więc rozstrzyganie sporów i konfliktów prawnych, a także rozstrzyganie o zasadności zarzutów karnych oraz osądzanie spraw w sposób bezstronny, zależny tylko od Konstytucji i obowiązujących ustaw. Jeżeli nawet przepis szczególny uprawnia lub zobowiązuje sędziów do działań pozajurysdykcyjnych, to – spełniając je – sędziowie nie podlegają jakimkolwiek poleceniom lub wpływom (np. w komisjach wyborczych).
Uchwała SN z dnia 18 czerwca 2019 r., III CZP 101/18
Standard: 36093 (pełna treść orzeczenia)
Konstytucja wyraża szereg zasad ściśle związanych z urzędem sędziego. Unormowania te charakteryzuje duży stopień szczegółowości. Przede wszystkim sędziowie są jedyną kategorią zawodową, której warunki pracy i wynagrodzenie stanowią przedmiot wyraźnej regulacji konstytucyjnej. Ustawodawca został zobowiązany do zapewnienia sędziom warunków pracy i wynagrodzenia odpowiadających godności urzędu oraz zakresowi ich obowiązków (art. 178 ust. 2 Konstytucji). Ponadto Konstytucja zapewnia także sędziom: stabilizację stanowiska (art. 179), nieusuwalność, z wyjątkiem konstytucyjnie wskazanych sytuacji nadzwyczajnych (art. 180), nieprzenoszalność (art. 180 ust. 2 i 5), immunitet i nietykalność (art. 181), instytucję stanu spoczynku (art. 180 ust. 3-4). Wszystkie te elementy gwarantować mają realizację zasady
Na status prawny sędziego należy patrzeć przede wszystkim "przez pryzmat dążenia do zapewnienia faktycznego przestrzegania najważniejszych konstytucyjnych zasad wymiaru sprawiedliwości i ustroju sądownictwa" (wyrok TK z 7 listopada 2005 r., sygn. P 20/04, OTK ZU nr 10/A/2005, poz. 111), co z kolei ma zapewnić jednostce sądową ochronę jej praw. Przepisów konstytucyjnych dotyczących sędziów nie można traktować jako osobistych przywilejów pewnej grupy funkcjonariuszy publicznych, mających służyć ochronie ich interesów. Są to przepisy określające instytucję ustrojową służącą dobru państwa, a w szczególności realizacji wynikającego z art. 45 ust. 1 Konstytucji prawa do sądu.
Wyrok TK z dnia 7 maja 2013 r., SK 11/11, OTK-A 2013/4/40, Dz.U.2013/585
Standard: 2851 (pełna treść orzeczenia)
Unormowania zawarte w art. 180 Konstytucji wyznaczają podstawowe cechy statusu sędziowskiego, a ich celem jest zapewnienie niezawisłości i bezstronności sędziów. Niezawisłość i bezstronność sędziego to zaś nie tylko kategorie prawne, ale również - a może przede wszystkim - kategorie etyczne, gdyż wymierzanie sprawiedliwości w sposób nieuchronny wiąże się z potrzebą dokonywania przez sędziego wyborów o zabarwieniu aksjologicznym. Nie jest zatem możliwe sprawiedliwe orzekanie przez sędziego, który nie jest niezawisły i bezstronny. Ten właśnie szczególny status sędziego chronią trzy gwarancje opisane w art. 180 Konstytucji, tj. zakaz pozbawienia sędziego sprawowanego urzędu, zakaz zawieszania sędziego w sprawowaniu urzędu oraz zakaz przenoszenia sędziego do innej siedziby lub na inne stanowisko (zob. L. Garlicki, uwaga do art. 180 Konstytucji [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, t. IV, Warszawa 2005, s. 1).
Wyrok TK z dnia 27 marca 2013 r., K 27/12, OTK-A 2013/3/29, Dz.U.2013/448
Standard: 2850 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 2853 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 2852 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 2854 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 23207 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 2855 (pełna treść orzeczenia)