Ujawnienie przez funkcjonariusza publicznego informacji zastrzeżonych, poufnych, służbowych (art 266 § 2 k.k.)

Wszelkie informacje z zakresu czynności operacyjnych, o których dowiedzieli się funkcjonariusze policji w związku z wykonywaniem jakichkolwiek czynności służbowych były chronione tajemnicą służbową. Chodziło zarówno o informacje uzyskane przez wspomnianych funkcjonariuszy podczas prowadzonych przez nich postępowań operacyjnych, jak i informacji uzyskanych z narad, odpraw, analizy dokumentów oraz rozmów z innymi funkcjonariuszami prowadzącymi bezpośrednio wspomniane czynności operacyjne, a także własnych obserwacji policjanta. 

W myśl art. 266. § 2. k.k. Funkcjonariusz publiczny, który ujawnia osobie nieuprawnionej informację niejawną o klauzuli "zastrzeżone" lub "poufne" lub informację, którą uzyskał w związku z wykonywaniem czynności służbowych, a której ujawnienie może narazić na szkodę prawnie chroniony interes, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Przepis we wskazanej wersji obowiązuje od 2 stycznia 2011 r. (Dz. U. z 2010.182.1228). Do wskazanej daty obowiązywał przepis w brzmieniu " Funkcjonariusz publiczny, który ujawnia osobie nieuprawnionej informację stanowiącą tajemnicę służbową lub informację, którą uzyskał w związku z wykonywaniem czynności służbowych, a której ujawnienie może narazić na szkodę prawnie chroniony interes, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3".

W. W. (3) w komentarzu do art. 266 k.k., w: Kodeks Karny Komentarz pod red. A. Zolla, Zakamycze 2006 komentując ten przepis wskazuje, że "Bezpośrednim przedmiotem ochrony w art. 266 § 2 jest szeroko rozumiana tajemnica służbowa. W szczególności ochrona przewidziana w tym przepisie odnosi się w pewnym zakresie do tajemnicy służbowej, zdefiniowanej w ustawie z 22 stycznia 1999 r. o ochronie informacji niejawnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2005 r. Nr 196, poz. 1631). Zgodnie z art. 2 pkt 2 tej ustawy tajemnicą służbową jest informacja niejawna niebędąca tajemnicą państwową, uzyskana w związku z czynnościami służbowymi albo wykonywaniem prac zleconych, której nieuprawnione ujawnienie mogłoby narazić na szkodę interes państwa, interes publiczny lub prawnie chroniony interes obywateli albo jednostki organizacyjnej. Dobrem prawnym stojącym u podstaw ochrony tajemnicy służbowej są więc zarówno interesy indywidualne, jak też szeroko rozumiany interes publiczny, a także interes jednostki organizacyjnej, z którą współpracuje lub w której zatrudniony jest depozytariusz tajemnicy służbowej.

Istota karygodności zachowań ujętych w art. 266 § 2 wynika z faktu, iż funkcjonariusz publiczny posiada znacznie większe możliwości uzyskiwania informacji od ich dysponentów, często z uwagi na konieczność ich udostępnienia w ramach postępowań prowadzonych przez funkcjonariusza w imieniu państwa. W wielu sytuacjach funkcjonariusz publiczny staje się depozytariuszem koniecznym określonych informacji, często utrwalonych w postaci akt lub protokołów danego postępowania, zaś ich dysponent traci możliwość skutecznej ochrony tych informacji. Ponieważ w takim przypadku świadomość bezpieczeństwa przekazywanych funkcjonariuszowi informacji przesądza o prawidłowym prowadzeniu postępowania, w którym informacje danego rodzaju stają się podstawą wydania rozstrzygnięcia, karygodność ujawnienia tych informacji nie wynika wyłącznie z faktu naruszenia indywidualnego interesu, lecz również z zagrożenia, jakie tego typu zachowania stwarzają dla prawidłowego funkcjonowania działalności instytucji państwowych i samorządu terytorialnego.

Podmiotem przestępstwa z art. 266 § 2 k.k. może być wyłącznie funkcjonariusz publiczny (art. 115 § 13. k.k.). Sprawca przestępstwa z art. 266 § 2 musi być funkcjonariuszem publicznym zarówno w chwili ujawnienia informacji, jak i w chwili zapoznawania się z nią".

Ustawa o Policji z dnia 6 kwietnia 1990 r. (Dz. U. z 2015.355) zawiera regulacje prawne nakazujące zachowanie w tajemnicy określonych informacji. Nie może budzić najmniejszej wątpliwości, że informacje z zakresu czynności operacyjnych policji stanowią co najmniej tajemnicę służbową (jeżeli nie państwową np. co do tożsamości informatorów). Przekonuje o tym obowiązujący w inkryminowanym okresie przepis art. 20b ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (Dz. U. z 1990 r. Nr 30, poz. 179 z późn. zm.), który stanowił: "Udzielenie informacji o szczegółowych formach, zasadach i organizacji czynności operacyjno-rozpoznawczych, a także o prowadzonych czynnościach oraz o stosowanych środkach i metodach ich realizacji może nastąpić wyłącznie w przypadku, gdy istnieje uzasadnione podejrzenie popełnienia przestępstwa ściganego z oskarżenia publicznego w związku z wykonywaniem tych czynności. W takim przypadku udzielenie informacji następuje w trybie określonym w art. 7a ustawy o urzędzie Ministra Spraw Wewnętrznych. W nieco zmodyfikowanej formie przepis ten obowiązuje właściwie do chwili obecnej (por. tekst jednolity cyt. ustawy o Policji - Dz. U. z 2015. 355), przesądzając, że udzielenie informacji następuje w trybie określonym w art. 9 ustawy z dnia 21 czerwca 1996 r. o niektórych uprawnieniach pracowników urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw wewnętrznych oraz funkcjonariuszy i pracowników urzędów nadzorowanych przez tego ministra (Dz. U. Nr 106, poz. 491, z późn. zm.).

W postanowieniu z dnia 6 czerwca 2003 r. o sygn. III KKN 372/01, OSNwSK 2003/1/12/1249 - Sąd Najwyższy wyraził pogląd, że "Definicja tajemnicy służbowej, zawarta w art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o ochronie tajemnicy państwowej i służbowej (Dz. U. Nr 40, poz. 271) ma charakter czysto materialny. Oznacza to, że obowiązek określenia wykazów rodzajów wiadomości objętych tajemnicą służbową oraz to czy dokument zawierający informację, wiadomość stanowiącą tajemnicę służbową został oznaczony klauzulą (...) nie ma znaczenia dla kwalifikowania konkretnych wiadomości jako tajemnicy służbowej. W szczególności dotyczy to sytuacji, w których wiadomość stanowiącą tajemnicę służbową pracownik powziął w toku wykonywanych czynności służbowych, zaś wiadomość ta nie przybrała jeszcze postaci dokumentu". Oczywistym jest, że przepisem art. 266 § 2 k.k. są chronione wszelkie informacje stanowiące tajemnicę służbową, o których funkcjonariusz publiczny - policjant dowiedział się, mimo że nie wykonywał czynności służbowych w konkretnej sprawie. Prawnie chronionym interesem jest prawidłowość prowadzonego postępowania, bezpieczeństwo i skuteczność prowadzonych działań operacyjnych.

W postanowieniu z dnia 6 czerwca 2003 r. o sygn. III KKN 372/01 - Sąd Najwyższy wyraził pogląd, że "Definicja tajemnicy służbowej, zawarta w art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 14 grudnia 1982 r. o ochronie tajemnicy państwowej i służbowej (Dz. U. Nr 40, poz. 271) ma charakter czysto materialny. Oznacza to, że obowiązek określenia wykazów rodzajów wiadomości objętych tajemnicą służbową oraz to czy dokument zawierający informację, wiadomość stanowiącą tajemnicę służbową został oznaczony klauzulą (...) nie ma znaczenia dla kwalifikowania konkretnych wiadomości jako tajemnicy służbowej. W szczególności dotyczy to sytuacji, w których wiadomość stanowiącą tajemnicę służbową pracownik powziął w toku wykonywanych czynności służbowych, zaś wiadomość ta nie przybrała jeszcze postaci dokumentu". Tajemnicą służbową są wszelkie informacje, o których funkcjonariusz publiczny - policjant dowiedział się, mimo że nie wykonywał czynności służbowych w konkretnej sprawie.

W doktrynie wskazuje się, że wyrażenie "naruszenie obowiązku służbowego" ma zakres szerszy od wyrażenia "naruszenie przepisów prawa" i obejmuje swoim zakresem także np. niepodporządkowanie się przez osobę pełniąca funkcję publiczną wiążącym ją wewnętrznym poleceniom o charakterze indywidualnym - A. Zoll, Kodeks karny. Część szczególna. Komentarz, t.2, Zakamycze 1999, s. 764.

Wyrok SA we Wrocławiu z dnia 7 listopada 2016 r., II AKa 14/16

Standard: 23537 (pełna treść orzeczenia)