Stan spoczynku sędziego

Sędzia przechodzący lub przenoszony w stan spoczynku nie traci stanowiska sędziego. Akt jego mianowania nie traci mocy, a sędzia nadal pozostaje w stosunku służbowym łączącym go z Państwem, z czym wiążą się określone realne obowiązki, których niedopełnienie może rodzić nawet odpowiedzialność dyscyplinarną (por. art. 104 § 2 i 3 P.u.s.p.).

Przechodząc ze stanu czynnego w stan spoczynku sędzia przestaje pełnić czynną służbę, przestaje sprawować urząd sędziego (por. wyrok SN z dnia 12 maja 2005 r., I PK 246/04), a głównym skutkiem przejścia w stan spoczynku jest zaprzestanie sprawowania władzy sądowniczej (orzekania) oraz uchylenie niektórych praw i obowiązków korporacyjnych np. związanych z udziałem w organach samorządu sędziowskiego (por. K. Gonera [w:] Prawo o ustroju sądów powszechnych. Komentarz, red. A. Górski, Warszawa 2013, art. 99).

Przechodząc w stan spoczynku, sędzia nie przestaje być sędzią, a tylko zmienia się zakres jego praw i obowiązków, co nie może nie mieć znaczenia dla oceny pobieranego przez niego świadczenia w stanie spoczynku.

Skoro przejście w stan spoczynku nie niweczy stosunku służby sędziego, a tylko modyfikuje jego charakter, to również dotychczas pobierane wynagrodzenie za pracę, która przekształca się w uposażenie z tytułu stanu spoczynku nie traci swego pracowniczego charakteru (źródła).

Wyrok SN z dnia 10 kwietnia 2024 r., III PSKP 16/23

Standard: 83133 (pełna treść orzeczenia)

Systemowo postrzegana istota stanu spoczynku sędziów (a także prokuratorów) polega na tym, że przechodząc w ten stan, pozostają nadal w stosunku służbowym. Powołanie na stanowisko sędziego następuje na czas nieoznaczony, a przejście ‎w stan spoczynku powoduje ustanie stosunku pracy. Wraz z przejściem w stan spoczynku stosunek służbowy bowiem nie wygasa, lecz ulega przekształceniu.

Sędzia w stanie spoczynku nie musi sporządzić uzasadnienia orzeczenia, jeżeli obowiązek sporządzenia uzasadnienia nie powstał w czasie urzędowania sędziego; może je sporządzić, jeżeli wyrazi taką wolę.

Postanowienie SN z dnia 12 lipca 2023 r., I KZP 2/23

Standard: 71602 (pełna treść orzeczenia)

Do ustalenia wysokości uposażenia sędziego przeniesionego w stan spoczynku nie ma zastosowania znana w powszechnym prawie pracy zasada uprzywilejowania pracownika z art. 18 § 2 k.p., która nie działa w stosunkach służbowych unormowanych wyczerpująco bezwzględnie obowiązującymi przepisami prawa. Nie mają też zastosowania przepisy o innym niż ustawowy trybie zmian warunków płacowych lub uposażeniowych służby sędziowskiej, które nie mogą być zmieniane w trybie wypowiedzenia zmieniającego ani nawet porozumienia stron. Oznaczało to, że raz przyznane skarżącej sędzi uposażenie w stanie spoczynku podlegało wyłącznie ustawowemu mechanizmowi podwyższenia stosownie do zmian wysokości wynagrodzeń zasadniczych sędziów czynnych zawodowo (art. 100 § 3 pusp).

Wyrok SN z dnia 5 czerwca 2014 r., I PK 306/13

Standard: 61151 (pełna treść orzeczenia)