Natychmiastowa przerwa w czynnościach sędziego

Sama procedura zarządzenia natychmiastowej przerwy w czynnościach sędziego jest procedurą awaryjną, a zarządzenie w tej sprawie może być wydane po spełnieniu dwóch merytorycznych przesłanek. Pierwsza z nich została zresztą skorelowana z sytuacją zatrzymania sędziego z powodu schwytania go na gorącym uczynku popełnienia przestępstwa umyślnego. W tym wypadku wyraźny przepis art. 181 Konstytucji umożliwia zatrzymanie lub aresztowanie sędziego nawet bez zgody sądu. Szybka decyzja prezesa sądu lub Ministra Sprawiedliwości w takiej sytuacji jest decyzją następczą, która tymczasowo porządkuje sytuację, co ma olbrzymie znaczenie m.in. dla prowadzonych przez tego sędziego konkretnych postępowań. Druga przesłanka dotyczy wykazania, iż ze względu na rodzaj czynu dokonanego przez sędziego powaga sądu lub istotne interesy służby wymagały natychmiastowego odsunięcia go od wykonywania obowiązków służbowych. Nacisk kładziony jest zatem na przesłanki pozamerytoryczne, niezwiązane z konkretnymi postępowaniami, jakie dany sędzia prowadzi, jednakże o takim kalibrze jakościowym, który przekreślałby realne prawo stron do sądu. Przesłanki te są także badane przez sąd dyscyplinarny, który może odmówić im racji i uchylić zarządzenie o przerwie w wykonywaniu czynności służbowych.

Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że kompetencja Ministra Sprawiedliwości nie wkracza w sprawowanie wymiaru sprawiedliwości przez sądy, skoro ustawodawca spełnił minimalne gwarancje nieusuwalności sędziego przewidziane przez art. 180 ust. 2 Konstytucji. Odsunięcie sędziego od wykonywania funkcji orzeczniczych nie wpływa na merytoryczne rozstrzygnięcie spraw przez niego prowadzonych. Może mieć jedynie znaczenie dla szybkiego i sprawnego ich rozpoznania. Należy także wskazać racje przemawiające za utrzymaniem zaskarżonych przepisów. Mają one na celu zagwarantowanie niezależności sądów i bezstronności sędziów, jako elementów prawa do sądu przysługującego jednostkom. Możliwość zawieszenia sędziego wzmacnia zaufanie obywateli do sądu, które mogłoby ulec osłabieniu w momencie późniejszego skazania sędziego prawomocnym wyrokiem za wspomniane przestępstwo.

Wyrok TK z dnia 15 stycznia 2009 r., K 45/07, OTK-A 2009/1/3, Dz.U.2009/9/57

Standard: 2807 (pełna treść orzeczenia)