Czas pracy służb mundurowych

Ustawodawca w nowych, uchwalonych po 1990 r., ustawach regulujących stosunki zawodowej służby wojskowej i stosunki służby w formacjach zmilitaryzowanych (służbach mundurowych) wprowadził regulacje dotyczące czasu pełnienia służby i zdefiniował czas pełnienia służby jako czas określony wymiarem zadań służbowych (albo wymiarem obowiązków służbowych), z zachowaniem prawa do wypoczynku (zob.: art. 36a w nieobowiązującej już ustawie z dnia 30 czerwca 1970 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych, dodany przez art. 2 pkt 32 ustawy z dnia 25 października 1991 r. o zmianie ustawy o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz niektórych innych ustaw, Dz.U. Nr 113, poz. 491; art. 60 ustawy z dnia 11 września 2003 r. o służbie wojskowej żołnierzy zawodowych, Dz.U. Nr 179, poz. 1750; art. 33 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji, Dz.U. Nr 30, poz. 179; art. 37 ustawy z dnia 12 października 1990 r. o Straży Granicznej, Dz.U. Nr 78, poz. 462; art. 35 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej, Dz.U. Nr 88, poz. 400; art. 32 ustawy z dnia 26 kwietnia 1996 r. o Służbie Więziennej, Dz.U. Nr 61, poz. 283; art. 31 ustawy z dnia 24 lipca 1999 r. o Służbie Celnej, Dz.U. Nr 72, poz. 802; art. 27 ustawy z dnia 16 marca 2001 r. o Biurze Ochrony Rządu, Dz.U. Nr 27, poz. 298; art. 51 ustawy z dnia 24 maja 2002 r. o Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Agencji Wywiadu, Dz.U. Nr 74, poz. 676). Określenie, że czas pełnienia służby żołnierzy zawodowych i funkcjonariuszy służb mundurowych jest czasem określonym wymiarem zadań służbowych, z zachowaniem prawa do wypoczynku, miało oczywiście inne znaczenie od użytego w Kodeksie pracy określenia "system zadaniowego czasu pracy". Żołnierze zawodowi i funkcjonariusze służb mundurowych pozostają w publicznoprawnych stosunkach służby, a nie w stosunkach pracy. Przepisy Kodeksu pracy nie mają więc zastosowania w tych stosunkach. Przede wszystkim jednak w stosunkach służby żołnierzy zawodowych i funkcjonariuszy służb mundurowych nie mogłaby być w ogóle zastosowana, ze względu na istotę służby żołnierzy zawodowych i funkcjonariuszy służb mundurowych, konstrukcja systemu zadaniowego czasu pracy, o jakim jest mowa w Kodeksie pracy. Określenie, że czas pełnienia służby przez żołnierzy zawodowych i funkcjonariuszy służb zmilitaryzowanych jest określony wymiarem ich zadań służbowych, znaczy i może znaczyć tylko to, że żołnierz zawodowy lub funkcjonariusz służby zmilitaryzowanej ma obowiązek pełnienia służby, gdy wystąpi taka potrzeba, również poza godzinami normalnego rozkładu czasu pełnienia służby bez prawa do dodatkowego wynagrodzenia z tego tytułu, ale z zapewnieniem prawa do wypoczynku, co jednak nie oznacza, że w każdym wypadku czas wolny przysługujący za służbę pełnioną poza rozkładem musi mieć wymiar równy wymiarowi czasu pełnieniu służby poza rozkładem. Początkowo ustawy regulujące stosunki służby żołnierzy zawodowych i funkcjonariuszy służb mundurowych stanowiły tylko, że czas pełnienia służby jest określony wymiarem zadań służbowych, a ustalanie rozkładów czasu pełnienia służby pozostawiały do uregulowania przez centralne organy administracji zarządzające poszczególnymi służbami.

Obecnie obowiązujące ustawowe regulacje czasu pełnienia służby i czasu odpoczynku w stosunkach służby żołnierzy zawodowych i funkcjonariuszy służb zmilitaryzowanych zostały ustanowione w związku ze wstąpieniem Polski do Unii Europejskiej i miały na celu wdrożenie w tych stosunkach postanowień dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2003/88/WE z dnia 4 listopada 2003 r. dotyczącej niektórych aspektów organizacji czasu pracy (Dz.Urz. WE L 299 z 18.11.03, s. 9; Dz.Urz. UE Polskie wydanie specjalne 2004, rozdz. 5, t. 4, s. 381), będącej w istocie ujednoliconym tekstem dyrektywy Rady 93/104/WE z dnia 23 listopada 1993 r. dotyczącej niektórych aspektów organizacji czasu pracy (Dz.Urz. WE L 307 z 13.12.93, s. 18; Dz.Urz. UE Polskie wydanie specjalne 2004, rozdz. 5, t. 2, s. 197) ze zmianami wprowadzonymi dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2000/34/WE z dnia 22 czerwca 2000 r. (Dz.Urz. WE L 195 z 1.08.00, s. 41; Dz.Urz. UE Polskie wydanie specjalne 2004, rozdz. 5, t. 4, s. 27).

Uchwała SN z dnia 8 kwietnia 2009 r., II PZP 2/09

Standard: 23210 (pełna treść orzeczenia)