Instytucja okresów rozliczeniowych w kodeksie pracy (art 129 k.p.)
Okresy rozliczeniowe czasu pracy (art. 129 k.p.)
Żeby zobaczyć pełną treść należy się zalogować i wykupić dostęp.
Norma dobowa z art. 129 § 1 k.p. nie podlega uśrednieniu. Przepis wyznacza bowiem powstanie godzin nadliczbowych w każdej dobie.
Klarownie w art. 129 § 1 k.p. zestawiono bowiem normę dobową 8-godzinną z „przeciętną” normą tygodniową (wynoszącą 40 godzin). Aspekt systemowy nie pozwala zatem na traktowanie normy dobowej jako „przeciętnej”, czyli bilansującej się w okresie dłuższym niż doba. Sprawia to, że w rozumieniu art. 151 § 1 k.p. wyznacznikiem pracy „ponad” jest dana doba, w której pracownik świadczył pracę. Przekroczenie normy dobowej skutkuje powstaniem godzin nadliczbowych, a „czas niedopracowany” w innych dobach co najwyżej może zostać uwzględniony przy rozliczeniu, jeśli spełnione zostaną przesłanki wskazane w art. 151[2] § 2 k.p.
Wyrok SN z dnia 20 marca 2019 r., I PK 258/17
Standard: 61431 (pełna treść orzeczenia)
Instytucja okresów rozliczeniowych wprowadzona została do Kodeksu pracy w związku z uregulowaną w art. 129 § 1 k.p. przeciętną normą tygodniową czasu pracy (40 godzin) w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy. Skoro obu elementom konstrukcyjnym systemu czasu pracy z art. 129 § 1 k.p. nadany został uśredniony (przeciętny), a nie sztywny charakter, to konieczne stało się wskazanie ram czasowych dla rozliczania ilości godzin i dni przepracowanych przez pracowników.
Trzymiesięczne okresy rozliczeniowe mieszczą się w granicach zakreślonych normą art. 129 § 1 k.p.
Istota rozliczania czasu pracy sprowadza się do tego, że w pierwszej kolejności ustalana jest ilość przepracowanych przez pracownika dni i godzin, a następnie określa się liczbę godzin nadliczbowych wynikających z przekroczenia normy średniotygodniowej, za które nie udzielono czasu wolnego i które podlegają wynagrodzeniu (stawka plus dodatek). Takie zbilansowanie czasu pracy, a co za tym idzie ustalenie należnego wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, jest możliwie dopiero po zakończeniu okresu rozliczeniowego.
Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 11 marca 2010 r., I PK 191/09, wprowadzenie trzymiesięcznych okresów rozliczeniowych nie oznacza, że przepracowane w danym miesiącu godziny i dni są rozliczane dopiero po upływie trzech miesięcy, ale że praca świadczona w kolejnych miesiącach kalendarzowych okresu rozliczeniowego jest bilansowana na koniec tego okresu. W przeciwnym razie mielibyśmy do czynienia z jednomiesięcznymi okresami rozliczeniowymi, w których praca byłaby rozliczana po trzech miesiącach od ich zakończenia, a takie rozumienie instytucji okresów rozliczeniowych jest nie przyjęcia (OSNP 2011 nr 17-18, poz. 228).
W konsekwencji, roszczenie pracownika o wypłatę wynagrodzenia za godziny nadliczbowe wypracowane w danym okresie rozliczeniowym, staje się wymagalne dopiero po upływie tego okresu. Zważyć przy tym trzeba, iż przepis art. 85 § 1 k.p. jednoznacznie reguluje, że pracodawca ma obowiązek wypłacać wynagrodzenie za pracę co najmniej raz w miesiącu, w stałym, z góry ustalonym terminie. Wypłata wynagrodzenia następuje przeważnie raz w miesiącu, co często nie pokrywa się z długością obowiązującego pracownika okresu rozliczeniowego.
Wymagalność wynagrodzenia za dany okres rozliczeniowy następuje w dniu oznaczonym dla wypłaty wynagrodzenia, po upływie tego okresu. Kumulowanie okresów zwiększonego obciążenia pracą może powodować, że w niektórych miesiącach okresu rozliczeniowego pracownik będzie wykonywał pracę w mniejszym zakresie, teoretycznie może jej nawet nie świadczyć w ogóle. Wysokość wynagrodzenia takiego pracownika będzie zależała od systemu jego wynagradzania. Pracownicy wynagradzani stawką miesięczną stałą będą otrzymywać wynagrodzenie w stałej wysokości, niezależnie od ilości przepracowanych godzin, zaś pracownicy wynagradzani stawką godzinową będą otrzymywać wynagrodzenie zmienne, nie niższe jednak od wynagrodzenia minimalnego (art. 129 § 5 k.p.).
Wyrok SA w Łodzi z dnia 4 lutego 2015 r., III APa 30/14
Standard: 23168 (pełna treść orzeczenia)