Umowa ubezpieczenia kredytu (art. 808 k.c.)

Jak ustalono w sprawie, powód zawarł z dłużnikiem umowę ubezpieczenia kredytu. W umowie tej powód zobowiązał się do spłaty kredytu udzielonego przez bank, na wypadek niespłacenia kredytu przez dłużnika, w zamian za zapłatę przez niego składki.

Wbrew stanowisku Sądu drugiej instancji, nic więcej z tej umowy nie wynika, w szczególności nie wynika z niej zwolnienie dłużnika z długu. Już z tego tylko względu nie można uznać, by w umowie ubezpieczenia kredytu doszło do przejęcia długu, o jakim mowa w art. 519 § 1 pkt 2 k.c.

Gdyby nawet takie porozumienie strony umowy o ubezpieczenie kredytu zawarły, byłoby ono bezskuteczne. Jak bowiem wynika z przytoczonego przepisu, przejęcie długu przez umowę pomiędzy dłużnikiem a osobą trzecią może nastąpić za zgodą wierzyciela. Zgodnie zaś z art. 522 k.c., zgoda wierzyciela na przejęcie długu pod nieważnością powinna być wyrażona na piśmie.

Uzależnienie udzielenia kredytu przez bank od zawarcia przez kredytobiorcę umowy ubezpieczenia tego kredytu i przyjęcie dokumentu (polisy) potwierdzającego ten fakt, nie czyni zadość wymaganiu formy pisemnej, przewidzianej w art. 522 k.c. dla zgody wierzyciela. Skoro zatem nie doszło do przejęcia długu, nie ma w sprawie zastosowania art. 525 k.c., zgodnie z którym poręczenie zabezpieczające wierzytelność wygasa z chwilą przejęcia długu, chyba że poręczyciel wyrazi zgodę na dalsze trwanie zabezpieczenia. Trafnie zatem zarzucał skarżący, że przepisy art. 519 § 1 pkt 2 i art. 525 k.c. nie stanowią podstawy zwolnienia pozwanej z odpowiedzialności z tytułu udzielonego poręczenia.

Rozważając charakter umowy ubezpieczenia, zawartej przez dłużnika z powodem, należy uznać ją za umowę ubezpieczenia na cudzy rachunek, o jakiej mowa w art. 808 k.c., polegającą na ubezpieczeniu cudzego interesu majątkowego (w tym wypadku - interesu majątkowego banku), przez działającego we własnym imieniu ubezpieczającego. Taka umowa różni się, jak trafnie podniósł skarżący, od umowy gwarancji ubezpieczeniowej, zawieranej przez trzy podmioty: bank, kredytobiorcę i ubezpieczyciela, gwarantującego spłatę kredytu. Zobowiązany z mocy takiej umowy gwarant, w razie niespłacenia kredytu przez kredytobiorcę, płaci swój własny dług.

W stosunku do stron umowy kredytowej zatem powód był osobą trzecią, która spłaciła wierzyciela. Osoba taka, zgodnie z art. 518 k.c., nabywa wierzytelność do wysokości dokonanej zapłaty.

Spłacenie przez skarżącego cudzego, a nie własnego długu, powoduje daleko idące konsekwencje. W sytuacji bowiem, w której spłacający wstępuje w prawa zaspokojonego wierzyciela, w przeciwieństwie do przejęcia długu, nie ma zastosowania art. 525 k.c., nie dochodzi więc do wygaśnięcia poręczenia zabezpieczającego dług.

Wyrok SN z dnia 16 grudnia 2003 r., II CK 330/02

Standard: 23161