Wynagrodzenie za pracę w godzinach nadliczbowych świadczoną sezonowo

Pozostaje pytanie o okresy, w jakich należy dokonywać takich rozliczeń w sytuacji, gdy ryczałt przysługuje w określonej kwocie w każdym miesiącu, zaś praca w godzinach nadliczbowych świadczona jest tylko sezonowo, tak jak w niniejszej sprawie. Sąd Apelacyjny przyjął, że takie rozliczenia powinny być dokonywane odrębnie w każdym miesiącu, albowiem wynagrodzenie wypłaca się pracownikowi co miesiąc, zaś strona pozwana postuluje rozliczanie ryczałtu przysługującego w całym roku kalendarzowym z wynagrodzeniem należnym za pracę w godzinach nadliczbowych w ciągu tego samego okresu. Zdaniem Sądu Najwyższego, żadne z tych stanowisk nie odpowiada jednak obowiązującym przepisom.

Według poczynionych w sprawie ustaleń, powoda obowiązywała podstawowa norma czasu pracy i czteromiesięczny okres rozliczeniowy, czyli stosownie do art. 129 § 1 k.p., 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym 4 miesięcy. Zgodnie z art. 151 § 1 k.p., pracę w godzinach nadliczbowych stanowi praca wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy, czyli w stosunku do powoda ponad 8 godzin na dobę oraz ponad przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym 4 miesięcy. O ile zaś godziny pracy, które przekraczają normę dobową, rozliczane winny być na bieżąco w terminie wypłaty wynagrodzenia podstawowego (czyli co miesiąc), o tyle rozliczenie godzin pracy przekraczających "średniotygodniową" normę czasu pracy następuje po upływie okresu rozliczeniowego.

Zgodnie z art. 151[1] § 2 k.p., dodatek w wysokości określonej w § 1 pkt 1 (czyli 100% wynagrodzenia) przysługuje także za każdą godzinę pracy nadliczbowej z tytułu przekroczenia przeciętnej tygodniowej normy czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym, chyba że przekroczenie tej normy nastąpiło w wyniku pracy w godzinach nadliczbowych, za które pracownikowi przysługuje prawo do dodatku w wysokości określonej w § 1.

Rozliczenie normy średniotygodniowej może być dokonane w trakcie okresu rozliczeniowego tylko wyjątkowo, gdy w trakcie tego okresu doszło do ustania stosunku pracy lub jego nawiązania. W myśl art. 151[6] § 1 k.p., w razie ustania stosunku pracy przed upływem okresu rozliczeniowego pracownikowi przysługuje bowiem, oprócz normalnego wynagrodzenia, prawo do dodatku, o którym mowa w art. 151[1] § 1 k.p., jeżeli w okresie od początku okresu rozliczeniowego do dnia ustania stosunku pracy pracował w wymiarze godzin przekraczającym normy czasu pracy, o których mowa w art. 129 k.p., a przepis ten stosuje się odpowiednio w razie nawiązania stosunku pracy w trakcie okresu rozliczeniowego (art. 151[6] § 2 k.p.).

W odniesieniu do stanu faktycznego niniejszej sprawy oznacza to, że nie ma racji Sąd Apelacyjny przyjmując, że ryczałt przysługujący powodowi w miesiącach pozasezonowych w ogóle nie podlega zaliczeniu na poczet wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych. Jedynie bowiem w odniesieniu do godzin nadliczbowych spowodowanych przekroczeniem normy dobowej konieczne jest ich rozliczanie w poszczególnych miesiącach każdego sezonu i porównywanie należnego z tego tytułu wynagrodzenia do kwoty ryczałtu przysługującego powodowi. Natomiast to, czy powód przekraczał normę "średniotygodniową" czasu pracy, powinno być ustalane dopiero po zakończeniu każdego okresu rozliczeniowego w danym roku kalendarzowym, czyli po upływie kolejnych czterech miesięcy, niezależnie od tego, czy przypadały one na sezon, czy też na okres po sezonie. Dopiero zliczenie liczby faktycznie przepracowanych godzin w ciągu całego okresu rozliczeniowego, po odjęciu liczby godzin wynikającej z przekroczenia normy dobowej, pozwala stwierdzić, czy w poszczególnych okresach rozliczeniowych nastąpiło przekroczenie normy "średniotygodniowej" i jakie ewentualnie należne jest za tę pracę nadliczbową wynagrodzenie.

Z uwagi na to, że w każdym miesiącu okresu rozliczeniowego powodowi przysługiwał ryczałt mający rekompensować pracę w godzinach nadliczbowych, wynagrodzenie za pracę przekraczającą "średniotygodniową" normę czasu pracy w tym okresie powinno być zestawione z ryczałtem wypłaconym powodowi w ciągu całego okresu rozliczeniowego (z wyjątkiem tej kwoty, która została zaliczona na poczet wynagrodzenia za pracę przekraczającą dobową normę czasu pracy).

Z ustaleń poczynionych w niniejszej sprawie nie wynika, ażeby czas pracy powoda w zakresie przeciętnej normy tygodniowej był obliczany w powyższy sposób, wobec czego niezaliczenie na poczet wynagrodzenia ewentualnie należnego z tytułu pracy nadliczbowej przekraczającej normę "średniotygodniową" ryczałtów przysługujących w poszczególnych miesiącach okresu rozliczeniowego mogło doprowadzić do zawyżenia należności powoda z tytułu pracy nadliczbowej (z uwagi na zdecydowanie krótszy czas pracy poza sezonem), co powoduje konieczność uwzględnienia skargi kasacyjnej w tym zakresie.

Wyrok SN z dnia 27 stycznia 2016 r., I PK 25/15

Standard: 23149 (pełna treść orzeczenia)