Odsetki za opóźnienie powstałe po wydaniu wyroku uwzględniającego roszczenie o to świadczenie

Dopuszczalne jest orzeczenie o odsetkach za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego za czas opóźnienia po wydaniu wyroku zasądzającego to świadczenie, także wtedy, gdy wysokość odsetek została określona na podstawie stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego

Zgodnie z utrwaloną i niekwestionowaną praktyką sądową, opartą na art. 190 k.p.c., ale uwzględniającą także argumenty funkcjonalne i pragmatyczne, dopuszczalne jest zasądzenie na rzecz powoda odsetek za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego za czas opóźnienia powstałego po wydaniu wyroku uwzględniającego roszczenie o to świadczenie - do dnia spełnienia świadczenia. Praktyka ta dotyczy odsetek, których stopa jest stała, a więc przede wszystkim odsetek ustawowych, a także - w zasadzie - odsetek umownych o stałej stopie, choćby ich łączna wartość była niemożliwa do określenia w chwili wyrokowania. Dzięki tej praktyce wierzyciel nie musi oczekiwać na powstanie i wymagalność roszczenia o odsetki, a tym samym unika wytaczania nowych spraw tylko o te roszczenia, ewentualnie sukcesywnego rozszerzania powództwa w sprawie będącej w toku.

Wszystkie te względy, jurydyczne i praktyczne, przemawiają za dopuszczalnością orzekania o odsetkach należnych za okres między wydaniem wyroku a spełnieniem świadczenia także wtedy, gdy mają one stopę zmienną, z zastrzeżeniem jednak, że zmiana stopy została uzależniona od czynników obiektywnych, co eliminuje jakąkolwiek swobodę interpretacyjną oraz umożliwia wyliczenie (ustalenie) stopy odsetek w drodze prostych działań arytmetycznych. Strony niniejszego sporu „zaindeksowały” umówione odsetki do stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego, a więc do parametru o charakterze przedmiotowym, określającego cenę, po której bank centralny udziela bankom komercyjnym pożyczek pod zastaw papierów wartościowych. Parametr ten stanowi także kryterium określające wysokość odsetek maksymalnych (art. 359 § 2[1] k.c.); jest czynnikiem niezależnym od woli stron umowy i maksymalnie zobiektywizowanym. Ustala go umocowany konstytucyjnie centralny bank państwa (art. 227 Konstytucji RP), działający przez swój organ ustawowy, według określonej procedury, stosownie do aktualnej sytuacji ekonomicznej i stabilności systemu finansowego (art. 6, 12 i nast. ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o Narodowym Banku Polskim, t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 908 ze zm. oraz uchwała Rady Polityki Pieniężnej z dnia 15 lutego 2011 r. w sprawie regulaminu Rady Polityki Pieniężnej, M.P. Nr 16. poz. 180 ze zm.). Stopa lombardowa, obok innych stóp procentowych, jest ogłaszana publicznie, w Dzienniku Urzędowym Narodowego Banku Polskiego oraz na stronie internetowej (www.nbp.pl (http://www.nbp.pl)), a w związku z tym jest powszechnie znana.

W tej sytuacji nie ma żadnych przeszkód do uznania, że dopuszczalne jest orzeczenie o odsetkach za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego za czas opóźnienia powstałego po wydaniu wyroku zasądzającego to świadczenie, także wtedy, gdy wysokość odsetek została określona na podstawie stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego. Temu wnioskowi nie stoi na przeszkodzie uchwała Sądu Najwyższego z dnia 12 lutego 2009 r., III CZP 145/08, orzeczony bowiem w tej uchwale zakaz posługiwania się przy określaniu stopy odsetek za opóźnienie formułą „czterokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego Narodowego Banku Polskiego” dotyczy wyłącznie bankowego tytułu wykonawczego i ma źródło w art. 96 ust. 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 1376 ze zm.) (por. także postanowienie SN z dnia 20 listopada 2009 r., III CZP 90/09).

Oczywiście, dopuszczenie zasądzania odsetek za opóźnienie, gdy ich wysokość została określona na podstawie stopy kredytu lombardowego, nie oznacza zdecentralizowania decyzji orzeczniczej i przeniesienia jej ciężaru także na komornika egzekwującego należności z tytułu tak określonych odsetek. Nie podejmuje on w tym zakresie jakiejkolwiek decyzji jurysdykcyjnej, lecz - posługując się najczęściej programami komputerowymi (tzw. kalkulatorami odsetek) lub specjalnymi tabelami wykorzystującymi ustalone algorytmy - dokonuje prostych operacji matematycznych mających na celu wyliczenie wartości odsetek według parametrów wskazanych ściśle przez sąd w sentencji wyroku. Jego czynności pozostają zresztą pod kontrolą sądu i stron.

Uchwała SN z dnia 11 września 2014 r., III CZP 53/14

Standard: 23099 (pełna treść orzeczenia)