Odpowiedzialność wykonawcy za szkody wynikłe na terenie przejętym od inwestora

Zgodnie z przepisem art. 652 KC., jeżeli wykonawca przejął protokolarnie od inwestora teren budowy, ponosi on aż do chwili oddania obiektu odpowiedzialność na zasadach ogólnych za szkody wynikłe na tym terenie. Zauważyć jednak należy, że przepis ten budzi poważne wątpliwości interpretacyjne odnośnie tego, czy wykonawca robót budowlanych, który protokolarnie przejął teren budowy, jest posiadaczem samoistnym (jak właściciel), posiadaczem zależnym, czy też przepis art. 652 KC. uchyla jedynie bierną legitymację inwestora jako posiadacza samoistnego w zakresie odpowiedzialności za szkody na terenie budowy.

Przepis art. 652 KC. normuje odpowiedzialność cywilną, zaś podmioty odpowiedzialne administracyjnie za zniszczenie drzew wskazano w art. 88 ust. 2 u.OrdPU, w którym to przepisie nie sprecyzowano, o który rodzaj posiadania chodziło ustawodawcy. Oznacza to, w ocenie sądu, że w każdym konkretnym przypadku protokolarnego przejęcia terenu budowy należy ustalać okoliczności indywidualne sprawy i w zależności od stanu faktycznego "typować" podmiot podlegający odpowiedzialności na podstawie art. 88 ust. 2 u.OrdPU, w szczególności czy posiadał przymiot posiadacza a jeśli nie to czy dysponował zgodą posiadacza nieruchomości.

Powyższe stanowisko sądu znajduje potwierdzenie w wypowiedziach komentatorów, którzy sygnalizują występujące na tle art. 88 ust. 2 u.p.o. trudności w ustalaniu podmiotu odpowiedzialnego za zniszczenie drzew. Jak wskazał np. K. Gruszecki: "Sytuacja będzie stosunkowo prosta, jeżeli sprawcy usunięcia z posiadaczem nie łączy żaden stosunek prawny. Dużo trudniej będzie przedstawiała się sytuacja wówczas, gdy posiadacza nieruchomości ze sprawcą deliktu administracyjnego łączy jakaś umowa. W takim przypadku organ prowadzący postępowanie w przedmiocie wymierzenia kary będzie bowiem musiał przeanalizować jej postanowienia i dokonać oceny, czy do usunięcia drzew doszło w ramach łączącej strony umowy, czy też z jej naruszeniem uprawniającym do przyjęcia, że do usunięcia drzewa lub krzewu doszło bez zgody posiadacza nieruchomości. Siłą rzeczy analiza taka będzie musiała być zindywidualizowana i bardzo trudna, gdyż w wielu przypadkach z pozoru drobne elementy mogą mieć wpływ na to, kto i na jakiej podstawie będzie ponosił odpowiedzialność administracyjną". Skład orzekający stanowisko to w pełni podziela i akceptuje, dostrzegając braki w ocenie zgromadzonego materiału dowodowego (brak wszechstronnej oceny relacji inwestora i wykonawcy w kontekście wskazania posiadacza nieruchomości lub istnienia jego zgody na zniszczenie drzew). To zaś skutkowało przedwczesnym przypisaniem Spółce odpowiedzialności administracyjnej.

Także organy wskazały zapis § 2 ust. 3 umowy z dnia 1 lipca 2016 r. na wykonanie robót budowlanych, w którym uregulowano odpowiedzialność wykonawcy za teren budowy od chwili przejęcia placu budowy. Jednakże analiza poszczególnych etapów procesu budowlanego możliwa do przeprowadzenia na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego dowodzi, że powoływanie się wyłącznie na ww. zapis umowny (w kontekście art. 652 KC.), w oderwaniu innych elementów umowy, w oderwaniu od konkretnych okoliczności procesu budowlanego wynikających ze spotkań koordynacyjnych inwestora i wykonawcy oraz z treści dziennika budowy, może prowadzić do nieprawidłowych wniosków odnośnie wskazania podmiotu odpowiedzialnego w sprawie niniejszej. Zdaniem bowiem sądu, nie zostało w sprawie ustalone w sposób niebudzący wątpliwości, czy umowa zawarta między Miastem B. (właścicielem nieruchomości) a Spółką (wykonawcą robót budowlanych) powodowała, że właściciel przestawał być posiadaczem nieruchomości na czas i na obszarze realizacji robót budowlanych, czy stawała się tym posiadaczem Spółka, a jeśli właściciel nadal sprawował posiadanie, to czy Spółka wykonała roboty budowlane krytyczne dla drzew za jego zgodą, co jest w sprawie zagadnieniem kluczowym.

Zdaniem sądu, kwestia istnienia zgody posiadacza nieruchomości oraz kwestia posiadania przymiotu posiadacza nieruchomości w tej konkretnej sprawie ściśle się ze sobą wiążą i powinny zostać wyjaśnione jako element stanu faktycznego, co leży w gestii organów a nie sądu.

Wyrok WSA siedziba w Białymstoku z dnia 9 sierpnia 2018 r., II SA/Bk 244/18

Standard: 23074 (pełna treść orzeczenia)