Wynagrodzenie w umowie o roboty budowlane w razie jej nieważności (bezpodstawne wzbogacenie)
Wynagrodzenie w umowie o roboty budowlane
Żeby zobaczyć pełną treść należy się zalogować i wykupić dostęp.
W sytuacji, gdy umowa, na podstawie której zostały wykonane roboty budowlane, okazała się nieważna, sąd może zasądzić od strony korzystającej z ekonomicznych efektów zrealizowanych robót, wynagrodzenie na podstawie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu (por. wyroki SN z dnia 7 listopada 2007 r. II CSK 344/07, z dnia 2 lutego 2011 r. II CSK 414/10, z dnia 11 marca 2010 r. IV CSK 401/09 z dnia 28 sierpnia 2013 r. V CSK 362/12).
Dopuszczalność zasądzenia na podstawie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu kwoty dochodzonej przez wykonawcę jako wynagrodzenie umowne za wykonane roboty budowlane, uwarunkowana jest jednak zbieżnością stanu faktycznego obu tych roszczeń na tle konkretnego stanu faktycznego ustalonego w rozpoznawanej sprawie (por. wyroki SN z dnia 1 grudnia 2010 r., I CSK 64/10, i z dnia 13 kwietnia 2017 r., I CSK 270/16). W takim wypadku sąd, stwierdzając nieważność umowy może uwzględnić powództwo wykonawcy robót budowlanych na podstawie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu, bez potrzeby dokonywania przedmiotowej zmiany powództwa w rozumieniu art. 193 § 1 k.p.c. (por. wyroki SN z dnia 11 marca 2010 r. IV CSK 401/09 oraz z dnia 2 lutego 2011 r. II CSK 414/10).
Wyrok SN z dnia 12 marca 2021 r., V CSKP 14/21
Standard: 57085 (pełna treść orzeczenia)
Skoro nie zachowano formy pisemnej, rozliczenie stron winno nastąpić według przepisów o świadczeniu nienależnym (art. 410 k.c.), do których stosuje się przepisy o bezpodstawnym wzbogaceniu (art. 405 k.c.). Odpowiedzialność wzbogaconego nie może wykraczać poza granice wzbogacenia, istotą roszczeń z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia (art. 405 k.c.) i nienależnego świadczenia (art. 410 k.c.) jest przywrócenie równowagi majątkowej poprzez zwrócenie zubożonemu tego co świadczył na rzecz wzbogaconego.
Z chwilą spełnienia świadczenia nienależnego przez powoda, tj. wykonania prac wynikających z nieważnej umowy o roboty budowlane, po jego stronie powstaje roszczenie kondykcyjne, którego treścią jest obowiązek dokonania przez wzbogaconego pozwanego czynności stanowiącej świadczenie przeciwne do spełnionego, a zatem zapłaty wynagrodzenia odpowiadającego wartości wykonanych przez zubożonego prac. Uzyskanie nienależnego świadczenia wypełnia bowiem przesłankę powstania wzbogacenia, a spełnienie tego świadczenia przesłankę zubożenia. Formuła użyta w art. 405 k.c., iż wzbogacenie ma nastąpić "kosztem" zubożonego, a nie "z majątku" zubożonego, stwarza podstawy do wniosku, że przesłanki związku między wzbogaceniem a zubożeniem nie należy rozumieć w duchu rygorystycznie pojmowanej "bezpośredniości" transferu, a tym samym wykorzystywać w celu ograniczenia zobowiązania zwrotu. Jeżeli zwrot nie następuje w naturze, miarodajną chwilą ustalenia wartości wzbogacenia jest chwila podniesienia roszczenia. Gdy zwrot następuje w pieniądzu, należy uwzględnić ceny z chwili wyrokowania.
Wyrok SA w Warszawie z dnia 7 marca 2018, VII AGa 245/18
Standard: 23392 (pełna treść orzeczenia)
Jeżeli umowa o roboty budowlane jest nieważna, to w miejsce wynagrodzenia przysługuje na podstawie przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu kwota odpowiadająca "równowartości robót" bez należnego zysku (por.m.in. wyroki SN z dnia 5 grudnia 2006 r., II CSK 327/06, z dnia 7 listopada 2007 r., II CSK 344/07, z dnia 11 marca 2010 r., IV CSK 401/10, z dnia 2 lutego 2011 r., II CSK 414/10). Nie można jednak wykluczyć, że z uzasadnionych przyczyn obowiązek zwrotu powinien obejmować wyższą, a nie niższą wartość.
Wyrok SN z dnia 7 lipca 2017 r., V CSK 629/16
Standard: 70094 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 23393 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 23396 (pełna treść orzeczenia)
Standard: 23050 (pełna treść orzeczenia)